2-mavzu. Iqtisodiy tahlilning metodi va unda qo‘llaniladigan an’anaviy usullar reja
Download 0.83 Mb. Pdf ko'rish
|
2-MAVZU. IQTISODIY TAHLILNING METODI VA UNDA QO‘LLANILADIGAN AN’ANAVIY USULLAR (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Deduktsiya
|
birligi va kurashi deb deb qarashni anglatadi. Iqtisodiy tahlil davomida ham har
bir hodisaning ichki qarama-qarshiliklari, ularning ijobiy va salbiy tomonlari o‘rganiladi Iqtisodiy tahlilning dialektikaga tayanishi yana shuni anglatadiki, xo‘jalik faoliyati o‘zaro aloqalarni hisobga olgan holda, ya’ni ichki va tashqi omillar ta’sirida o‘rganiladi. Hech bir hodisa yakka o‘zi, boshqalardan ayro holda o‘rganilmasligi barchamizga ayon. Iqtisodiy tahlil metodining xususiyatli jihati shundaki, u faqat sabab-oqibat bog’lanishlarinigina o‘rganmasdan, ularning miqdoriy tavsifini ham beradi, ya’ni omillarning natijalarga ta’sirini hisoblash imkonini beradi. Sabab-oqibat bog’lanishlarini o‘rganish jarayonida dialektik bilish usullari - analiz va sintez, deduktsiya va induktsiya usullaridan foydalaniladi. Umumlashtirish (sintez) tahlilda eng asosiy jarayonlardan biri hisoblanadi. Umumlashtirishda korxona pirovard natijalariga ta’sir ko‘rsatishi aniqlangan ko‘pchilik omillar ichidan tipiklarini tasodifiylardan, asosiy va hal qiluvchilarini ajratish muhimdir. Deduktsiya – hodisa, jarayonni o‘rganishda umumiylikdan xususiy sari, ya’ni umumiy natijalardan xususiy holatlar sari o‘rganishdir. Induktsiya – tadqiqotni yoki biror ob’ektni xususiylikdan umumiylik sari, ya’ni xususiy faktlardan umumlashtirishga qarab o‘rganish usulidir. Iqtisodiy ko‘rsatkichlar tizimi orqali, ularning o‘zaro bog’liqligi va bog’lanishlarining o‘rganilishi shuni anglatadiki, xo‘jalik sub’ektlaridagi voqea va hodisalar ma’lum bir iqtisodiy ko‘rsatkichlar orqali ifoda etiladi. Tahlil uchun kerak bo‘ladigan ko‘rsatkichlar, ularning turi hamda miqdori o‘rganilayoigan iqtisodiy jarayonning mazmuni, hajmi va davriga bog’liq bo‘ladi. Tahlilning dastlabki shartlaridan biri ushbu ko‘rsatkichlarni qachon, qaerda va qanday qilib qo‘llashni belgilab beruvchi turkumlashni amalga oshirishdir. Iqtisodiy ko‘rsatkichlarning o‘zaro bog’liqligi va bog’lanishlari ularni hisoblab topish formulasi asosida aniqlanishi mumkin. Bu jihatdan ko‘rsatkichlar natijaviy va omil ko‘rsatkichlarga bo‘linadi. Download 0.83 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|