2-mavzu: Qadimgi davr madaniyati va san’ati, uning taraqqiyot bosqichlari (2 soat) Reja

«G‘arbiy meridional 
yo‘l» deb atalar edi. 
Buyuk Ipak yo‘li haqidagi ilk yozma ma’lumotlar miloddan avvalgi 138-
yilga to‘g‘ri keladi. Bunda xitoylik diplomat va sayyoh Chjan Syan (? – mil. avv. 
taxm. 103)ning xizmatlari muhim rol o‘ynaydi.
Chjan Syan yurgan yo‘l bo‘ylab miloddan avvalgi II – I asrlarda Xitoy 
mamlakatini Markaziy va G‘arbiy Osiyo bilan bog‘lovchi jahon ahamiyatiga ega 
«Buyuk Ipak yo‘li» deb ataluvchi karvon yo‘liga asos solinadi.
Umumiy uzunligi 12 000 km dan iborat Buyuk Ipak yo‘li Xitoydagi Xuanxe 
daryosining o‘rta oqimida joylashgan Sian shahridan boshlanib, Lanchjou orqali 
Dunxuanga kelgan. Bu yerda yo‘l ikkiga ayrilgan. 
Sohibqiron Amir Temur Buyuk Ipak yo‘linining rivojlanishida katta rol 
o‘ynagan davlat arbobidir. U savdo yo‘llari orqali xalqaro hamkorlik va 
integratsion jarayonlarni tezlashtirish, el va davlat farovonligini ta’minlashni 
yaxshi anglab etgan. Shuning uchun ham Amir Temurning geosiyosat yo‘nalishida 
Buyuk Ipak yo‘li masalasi alohida ahamiyat kasb etgan. Amir Temur asrlar 
davomida Movarounnahr hududlaridan o‘tgan, ammo mo‘ng‘ullar davrida 
yo‘nalishlari birmuncha buzilgan Buyuk Ipak yo‘lining an’ana va yo‘nalishlarini 
qaytadan tikladi va rivojlantirdi. Buyuk Ipak yo‘lining eng so‘nggi rivojlanish 
davri ham Amir Temur va Temuriylar davriga to‘g‘ri keladi. Bu yo‘l XVI asrdan 
e’tiboran o‘z ahamiyati va rolini yo‘qotib, tushkunlik sari yuz tutdi.