2-mavzu: Qadimgi davr madaniyati va san’ati, uning taraqqiyot bosqichlari (2 soat) Reja

1. O‘rta Osiyo qadimgi madaniyati va san’ati: bu davriga mansub san’at 
yodgorliklari.
O‘rta Osiyo, xususan, O‘zbekistonning qadimgi davr madaniyati va 
san’ati tarixini o‘rganishda quydagi olimlarining ilmiy ishi va tadqiqotlari muhim 
ahamiyat kasb etadi: 
- Mason Mixail Evgenevich — arxeolog, tarixchi. Dastlabki arxeologik 
kompleks ekspeditsiyalar – Termiz arxeologik kompleks ekspeditsiyasi (1936-
1938), Janubiy Turkmaniston arxeologik kompleks ekspeditsiyasi (1945-yildan) 
asoschisi va rahbari.
Uning ilmiy faoliyati asosida Baqtriya, Aritom, Niso va 
ko‘hna Marv kabi qadimgi shahar xarobalaridan topilgan osori-atiqalar 
olamshumul ahamiyat kasb etgan. M.E. Mason ilmiy ishlarida san’at sohasining 
me’morchilik sohasiga oid muhim ma’lumotlar qoldirgan.  
- Tolstov Sergey Pavlovich — arxeolog va etnograf. Xorazm arxeologiya-

---

2 
etnografiya ekspeditsiyasining tashkilotchisi va rahbari (1937-1969). Qadimgi 
Xorazm madaniyati tarixini o‘rganishda uning ilmiy ishlari muhim ahamiyat kasb 
etadi;
- Pugachenkova Galina Anatolevna — san’atshunos, arxeolog olim. Uning 
ilmiy ishlari O‘rta Osiyo va unga yondosh O‘rta Sharq mamlakatlarining qadimgi 
va o‘rta asrlar badiiy va moddiy yodgorliklarini o‘rganishga bag‘ishlangan. O‘rta 
Osiyo me’morligi va uning taraqqiyoti, o‘ziga xos xususiyatlari hamda Sharq 
me’morligi rivojida tutgan o‘rni (Xolchayon, Dalvarzintepa kabi yodgorliklarni 
o‘rganish, Kushan san’atining kelib chiqishi, Baqtriya, Parfiyaning Gandxara 
san’atiga qo‘shgan hissalari)ni, qadimgi san’at osori atiqalari (O‘rta Osiyo 
gliptikasi, qadimgi haykaltaroshligi va b.) va miniatyura san’ati (xorijda 
saqlanayotgan O‘rta Osiyoga oid rasmlar va O‘zbekistonda mavjud rasmli 
qo‘lyozmalarni bezagan miniatyuralardan O‘rta Osiyo miniatyura maktabiga 
tegishlilari)ni tadqiq etgan;