Kayxisrovga qarshi hal qiluvchi jang Amudaryoning chap qirg‘og‘ida avj oldi. Bu vaqtda massagetlarni eri vafotidan keyin podshoh bo‘lgan To‘maris boshqarar edi. - Kayxisrovga qarshi hal qiluvchi jang Amudaryoning chap qirg‘og‘ida avj oldi. Bu vaqtda massagetlarni eri vafotidan keyin podshoh bo‘lgan To‘maris boshqarar edi.
- Tarixchi Xeradotning “Tarix” kitobidagi massagetlar malakasi To‘marisning eron shohi Kayxisrov bilan olib borilgan jang voqiasi avlodlar osha bizgacha еtib kelgan.
- To‘maris massaget qabilalarining boshlig‘i hukumron bo‘lib, el-yurtning tinchligi va osoyshtaligini ko‘z qarachig‘idan ximoya qiladi. Biroq Axmoniylar podshosi Kayxisrov massagetlar osoyshtaligiga xavf soladi. Boshda u To‘marisga o‘ylanish yshli bilan massagetlarni o‘ziga qaram qilmoqchi bo‘ladi. To‘maris bu zolim podshoning shum niyatini bilib, uning taklifini rad etadi. Kayxisrov urush ochib, o‘z maqsadiga erishmoqchi bo‘ladi. To‘maris urushining oldini olishga qanchalik intilmasin, u urush boshlashga qat’iy qaror qilgan edi. Shundan keyin To‘maris mardona mudofaa jangiga otlanib dushmanga: “biz bilamizki, sen jangchilikni xoxlamaysan, shu sababli bashorati maslahatchimizga ko‘nmay, maslahatlar bilan to‘qanishishni istasang, ko‘prik yasayman deb bo‘lib o‘tirma. Bizga aytsang, biz senga halaqit bermay, daryodan uch ko‘nlik yo‘lga cho‘zib ketamiz, bemalol daryodan o‘tasan, undan so‘ng yuzma-yuz uro‘shamiz. Bordi-yu, agar biz bilan daryoning sen turgan qirg‘og‘ida urushmoqchi bo‘lsang, uni ayt, bunga ham biz rozi, faqat nomardlik qilma”,-deydi, To‘maris mardona kurashga shaylanadi. Kayxisrov esa xiyla-nayrang yo‘liga o‘tadi.
U To‘marisning o‘g‘li Sparganiz boshliq bir guruh massagetlarni mast qilib, asir oladi. To‘maris g‘azab bilan: “Ey qonxo‘r Kayxisrov, qilgan ishing bilan maqtanmay qo‘yaqol! Sen mening o‘g‘limni yuzma-yuz jangda еngganing yo‘q, uni makkorlik bilan sharob ichirib qo‘lga tushirding. Endi mening nasixatimga kir, o‘g‘limni menga topshirib, kelgan еringga ziyon-zahmatsiz qaytib ket. Agar so‘zimga kirmasang, massagetlar tangrisi-Quyosh nomi bilan qasamyod qilamanki, men sendan ochko‘z yuhoni qon bilan sug‘oraman”,-deydi. Kayxisrov bu so‘zlarga quloq solmaydi, urush davom etadi. To‘maris boshliq massagetlar qattiq jangga kirib, Kayxisrov qo‘shinini еngadilar, uning o‘zini o‘ldiradilar. To‘maris Kayxisrovning boshini qon bilan to‘lg‘izgan mishga solar ekan, o‘z kurashiga yako‘n yasab: “Ey nomard, sen meni-jangda seni holollik bilan еngib chiqqan bir ayolni makkaoralik bilan o‘g‘limdan judo qilib, farzand dog‘ida quydirding, sen umrining bo‘yi qonga to‘ymading, men o‘z otimga amal qilib seni qon bilan sug‘ardim. Birovning g‘ortiga zo‘rovonlik bilan bostirib kirganlarning jazosi shu!”, - deydi. - U To‘marisning o‘g‘li Sparganiz boshliq bir guruh massagetlarni mast qilib, asir oladi. To‘maris g‘azab bilan: “Ey qonxo‘r Kayxisrov, qilgan ishing bilan maqtanmay qo‘yaqol! Sen mening o‘g‘limni yuzma-yuz jangda еngganing yo‘q, uni makkorlik bilan sharob ichirib qo‘lga tushirding. Endi mening nasixatimga kir, o‘g‘limni menga topshirib, kelgan еringga ziyon-zahmatsiz qaytib ket. Agar so‘zimga kirmasang, massagetlar tangrisi-Quyosh nomi bilan qasamyod qilamanki, men sendan ochko‘z yuhoni qon bilan sug‘oraman”,-deydi. Kayxisrov bu so‘zlarga quloq solmaydi, urush davom etadi. To‘maris boshliq massagetlar qattiq jangga kirib, Kayxisrov qo‘shinini еngadilar, uning o‘zini o‘ldiradilar. To‘maris Kayxisrovning boshini qon bilan to‘lg‘izgan mishga solar ekan, o‘z kurashiga yako‘n yasab: “Ey nomard, sen meni-jangda seni holollik bilan еngib chiqqan bir ayolni makkaoralik bilan o‘g‘limdan judo qilib, farzand dog‘ida quydirding, sen umrining bo‘yi qonga to‘ymading, men o‘z otimga amal qilib seni qon bilan sug‘ardim. Birovning g‘ortiga zo‘rovonlik bilan bostirib kirganlarning jazosi shu!”, - deydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
