3 – Мавзу Янги ва энг янги давр фалсафаси


Download 1.57 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/53
Sana07.04.2023
Hajmi1.57 Mb.
#1339441
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   53
Bog'liq
ep8qlHRm88DyJTWi6NSU1RnbEAjlz6AHg0wM4WWD

ЖОН ЛОКК
«Бирламчи» ва «иккиламчи» сифатларни ажратиш ҳозирги 
замон билими нуқтаи назаридан содда ва ноилмий ҳисоб-
ланади. Аммо у субъектив идеализм намояндалари томо-
нидан ўзлаштирилган ва ўзининг тадрижий якунига етка-
зилган: «бирламчи сифатлар», «иккиламчи сифатлар» 
билан бир қаторда, субъектга боғлиқ бўлмаган, объектив
мазмунга эга эмас, деб эълон қилинган.
У ғоялар ва тушунчаларнинг манбаи ташқи дунѐ, моддий нарсалардир, деган тезисни 
исботлашга ҳаракат қилган. Унинг фикрича, моддий жисмларга соф миқдор хусусият-
ларигина хос. Материя сифат жиҳатидан ранг-баранг эмас: моддий жисмлар бир-бири-
дан катталиги, шакл-шамойили, ҳаракати ва осойишталиги билангина ажралиб туради. 
Булар – «бирламчи сифатлар». «Иккиламчи сифатлар» - бу ҳид, овоз, ранг, таъм. Улар 
нарсалар билан узвий бўлиб туюлади, лекин амалда бундай эмас: нарсаларда бундай
сифатлар йўқ. Улар, Локк фикрига кўра, субъектда «бирламчи сифатлар» таъсирида
вужудга келади.


18
Джон Локк (1632-1704) Бэкон ва Гоббснинг кўплаб фалсафий ғояларини 
ривожлантирди, бир нечта ўз назарияларини илгари сурди, инглиз 
фалсафасида эмпирик ва материалистик анъанани давом эттирди
Джон .Локк фалсафасининг асосий қоидалари
-
Дунѐ моддийдир;
-
Билиш асосида фақат тажриба ѐтади ва инсон онгида бунгача ҳисларда 
бўлмаган ҳеч нарса йўқ;
-
Онг – бутун умр давомида тажриба билан тўлдириладиган бўш хона
(empty cabinet
), бунда Локкнинг онг тажриба ѐзиладиган “тоза тахта” 
tabula rasa
ҳақидаги бутун дунѐга машҳур иборасини келтириш ўринли;
-
Тажриба манбаси сифатида ташқи дунѐ кўрилади;
-
Фалсафанинг мақсади – инсонга ўз фаолияти давомида муваффақиятга
эришишига ѐрдам бериш;
-
Инсоннинг идеали – ўз таълим даражасини ошириб борадиган ва 
ўз касбида яхши натижаларга эришадиган хотиржам, қонунга итоатли,
тартибли инсон;
-
Давлат идеали – ҳокимиятнинг қонун чиқарувчи, ижро этувчи (шу жумладан, 
суд) ва федератив (ташқи сиѐсат) бўлиниши асосида қурилган давлат;

Download 1.57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   53




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling