4-mavzu. Sifat analizining sistemalari. Reja

 
Potensiometrik analiz usulida elektrodlar yuzasida hosil bo’ladigan elektr yurituvchi 
kuchni kuchaytirib beruvchi maxsus lampa bilan jihozlangan qurilmalardan foydalaniladi. 
Sanoatda lampali potensiometr LP-5 ishlab chiqariladi va vodorod ionlarining konsentrasiyasini 
o’lchashda, potensiometrix titrlashda, oksidlanish-qaytarilish potensiali qiymatini o’lchashda 
undan foydalanish mumkin. Potensiometriya usuli yordamida indikatorlar qo’llash yo’li bilan 
aniqlash mumkin bo’lmagan (loyqa, rangli) eritmalarning kislotaligi (pH ni aniqlash mumkin. 
 
Polyarografik analiz usuli ham tekshirilayotgan eritmani elektroliz qilishga asoslangan. 
Bunda polyarografdan foydalaniladi. Polyarograflar avtomatik ravishda volьt-amper 
bog’lanishinn chiza oladi. U kuchlanishning ko’tarilishi bilan diffuzion tok kuchining 
o’zgarishidan iborat bog’lanishni ifodalaydi. Ana shu bog’lanish xarakteriga ko’ra eritmada 
kationlarning mavjudligi va ularning miqdori haqida xulosa chiqariladi. 
Polyarografiya usuli, yuqorida eslatib o’tilgan maqsadlardan tashqari eritmalapHi titrlash 
jarayonnida ekvivalent nuqtani aniqlashda ham qo’llaniladi. 
Bu usul 1922 yilda chex olimi Ya. Geyrovskiy tomonidan taklif etilgan. Polyarografiya 
usulining boshqa usullarga nisbatan ba’zi bir qulayliklari mavjud. Birinchidan, analiz tez bajariladi 
va usulning sezgirlik darajasi juda yuqori. Ikkinchidan, analiz natijasi to’la ishonchli bo’ladi, 
chunki analizda o’ta sezgir gal`vano-metrlardan foydalaniladi. Uchinchidan, ayrim ionlarni 
boshqa ionlar ishtirokida aniqlash mumkin, ya’ni ionlarni bir-biridan ajratishdek murakkab va 
ko’p vaqt talab etuvchi jarayonlar bo’lmaydi. Texnikada tarkibida 0,001% metall bo’lgan 
namunalar 1% ga yaqin aniqlik bilan topilishi mumkin. 
 
Elektrogravimetriya usuli aniqlanayotgan elementni (yoki moddani) elektroliz 
yordamida elektrod yuzasida cho’ktirishga asoslangan. Bunda elektrod yuzasi tozalanadi va uning 
massasi o’lchanadi, so’ng tekshirilayotgan eritmaga tushiriladi, elektrodlarga o’zgarmas tok 
beriladi, elektroliz tugagandan so’ng elektrodning massasi yana aniqlanadi. Elektrod 
massalarining farqidan foydalanib, eritmadagi element (yoki modda) miqdori to’g’risida xulosa 
chiqariladi. Elektr toki bunda cho’ktiruvchi «reaktiv» vazifasini o’taydi. Cho’kish elektrodlardan 
bittasida ro’y beradi. Elektrodlarda metallar (masalan, Cu, Ag, Au, Ni, Cr va hokazo), oksidlar 
(masalan, RbO
2
) va kam eruvchan tuzlar (masalan, AgCl) cho’kishi mumkin.