7- маъруза. Ўсимликларнинг минерал озиқланиши

RNH2 + H2O→ NH3 + ROH, NH3 + H2O→NH+4 + OH-
Тупроқ таркибидаги органик моддаларни парчаланиши, ўсимликни азот билан озиқланишини таъминлашда жуда муҳим рол ўйнайди. Тупроқдаги органик азотни микробиологик минералланиши микроорганизмларга муҳитни қулай шароитлари билан боғлиқ( оптимал ҳарорат, намлик, рН, тупроқ аэрацияси ва бошқалар).

NH3 ( NH+4) ни NO-3 гача биологик оксидланиши яъни нитрификация икки босқичли жараён бўлиб, бу жараённи икки грухга таълуқли бўлган махсус хемосинтетик автотроф бактериялар Nitrosomons ва Nitrobacter лар амалга оширади. Nitrosomons бактерялари аммиакни кислород билан нитрит кислотагача қайтаради, қуйидаги формула:
2 NH3 + 3 O2→2HNO2 + 2H2O
кейин Nitrobacter нирит кислотани нитрат кислотагача оксидлайди:
2HNO2 + O2→2HNO3
HNO2 тупроқда тўпланмайди, бу икки бактерия бирин кетин биргаликда ўз функциясини бажаради. Шундай қилиб тупроқ такибида 4 хил азот бор, шулардан NH+4 ва NO-3 ионларини ўсимлик ўзлаштира олар экан. Азот, атмосфера ва тупроқ, ўсимлик орасида айланиб юрувчи жуда беқарор элемен ҳисобланар экан.
Азотни фиксация килувчи микроорганизлар.
Биологик азотофиксация қилувчи микрооранизмларни иккита асосий грухга бўлиш мумкин: а) эркин яшовчи азотофиксаторлар ва б) юқори ўсимликлар билан симбиоз яшовчи микроорганизмлар. Биричи анаэроб азотни фиксация қилиш хусиятига эга бўлган спорали эркин яшовчи бактерияларни 1893 йилда рус олими С.Н. Виноградский тамонидан ажиратиб олиниб, Л.Пастер шарафига Clostridium pasteurianum деб номлаган. Кейинчалик 1901й. М.Бейеринк бошқа эркин яшовчи аэроб азотни фиксациия қилувчи бактерия Asotobacter ни очади. Ҳозирги вақтда эркин яшовчи азотофиксаторлар туркумига Asotobacter ва Beijerinckia, Clostridium ни айрим штаммлари, шунинг билан бирга фотосинтезловчи бактерилар ва айрим ционабактерияни турлари( кўк яшил сув ўтлари). Asotobacter ва Beijerinckia лардан ташқари бу группани вакиллари асосан маданийлашмаган кам аэрацияли тупроқларда анаэроб озиқланади