8-ma’ruza. Efir moylari saqlagan fitopreparatlar (aromaterapiya), O’simlik yelimlari, qatronlar olish texnologiyasi

 
Efir moylarini olish usullari 
1. Efir moyini o’simliklardan suv yoki suv bug’i yordamida haydab olish usuli. 
2. Matseratsiya usuli (mahsulot + zaytun yog’i. t
0 
= 50
0
) Shimilish. 
3. Anfleraj (yutish) usuli - efir moylarini qattiq moylarga yutilishiga asoslangan. 

---

50 x 50 sm qalin oyna 5 sm qalinlikdagi ramkaga o’rnatiladai va ikki tomonga 
yuqori sifatli yog’ aralashmasi suriladi (3 qism cho’chqa yog’i va 2 qism mol 
yog’i). Keyin gul barglari solingan kameraga qo’yiladi. 1 - 2 xaftada Xushbo’y 
yog’ olinadi. 
Keyingi paytda aktivlashtirilgan ko’mirga yutish usuli ham ishlab chiqilgan. 
1. Presslash usuli. 
2. Ekstraktsiya usuli. 
 
Efir moylarining fizik xossalari. 
 
Ko’pincha rangsiz yoki rangli, o’ziga xos hidi va o’tkir mazasi bor 
uchuvchan suyuqlikdir. Zichligi ko’pincha suvdan yengil, lekin og’iri ham bor. 0,8 
dan 1,18 g gacha. Assimetrik uglerod atomi bo’lgani uchun kutblangan yorug’lik 
tekisligini o’nga yoki chapga buradi. Qaynash t
0
- si turli temperaturada ayrim - 
ayrim ajralib chiqaveradi. Organik erituvchilarda eriydi, suvda erimaydi, lekin 
hidini suvga o’tkazadi. Bu xilda olingan Xushbo’y suvlar medinada ishlatiladi, 
masalan, Aqua Rosae, Aqua Menthae, Aqua Faeniculi va boShkalar. Efir moylari 
sovitilsa kristall stearopten qismi ajraladi, suyuq qismi eleopten deyiladi. 
 
Efir moylarining kimyoviy tarkibi 
Efir moylari organik moddalar aralashmasidan iborat bo’lib, tarkibiga: barcha 
uglevodorodlar, terpenlar, spirtlar, yeg’ kislotalar, fenollar, alьdegidlar, kislotalar, 
murakkab efirlar, laktonlar N, S saqlagan boshqa organik moddalar kiradi.  
 
Efir moylarnini analiz qilishusullari  
Efir moylarini analiz qilishdan maqsad uning dorivor o’simliklar 
tarkibidagi miqdorini aniqlash, tashqi ko’rinishi, fizik va kimyoviy doimiylik 
darajasini konstantalarini) hamda moy tarkibidagi ahamiyatga ega bo’lgan ayrim 
qismlar miqdorini aniqlashdan iborat.