А. Э. Тангиров бизнес ижроси ва

 
15.3. Стратегияни танлаш.
Бизнес юритиш стратегияларининг таснифи(туркимланиши) 
4 та синовдан ўтган эталон (асосий) стратегиялар мавжуд: 
• концентрацияланган(марказлашган) ўсиш 
• бозорни ривожлантириш 
• диверсификацияланган ўсиш 
• қисқартириш 
Биринчиси, рақобатбардошликни кучайтиришга қаратилган, 
шунинг учун: 
Стратегия турини танлаш 
•чиқарилган 
маҳсулот 
(кўрсатилаётган 
хизмат)ни 
такомиллаштириш 
•янада оммабоп маҳсулот (хизмат) яратиш 
•рақобатчилар устидан назоратни қўлга киритиш учун 
маркетингга инвестициялар киритиш 
Иккинчи стратегияни танлашда: 
• ишлаб чиқарилган маҳсулотларни сотиш учун янги бозорларни 
излаш 

---

204 
• мавжуд бозорда сотиш учун янги маҳсулотлар ишлаб 
чиқариш йўлга қўйилади 
Бозорнинг ривожланишини ваколатхоналар ва филиалларнинг 
очилиши, 
шунга 
ўхшаш 
маҳсулотларни 
чиқариш 
билан 
шуғулланувчи фаолият юритувчи корхоналарни сотиб олиш 
ҳисобига тузилмани кенгайтириш сифатида ифодалаш мумкин. 
Бундай ёндашув харажатларни камайтириш ва саноатдаги 
вазиятни ўзгартириш имконини беради. Бозордаги нархларнинг 
ўзгаришига боғлиқликни камайтирадиган етказиб бериш бўйича 
шўъба корхоналарини яратиш энг яхши вариант ҳисобланади. 
Шунга ўхшаш вариант - ишлаб чиқарувчи ва охирги истеъмолчи 
ўртасида жойлашган корхоналарни яратиш. 
Диверсификация бўлади: 
• 
марказлаштирилган - эски маҳсулотлар ишлаб чиқаришни 
тўхтатмасдан, янги, кўпроқ талаб қилинадиган маҳсулотларни 
чиқариш бошланади; 
• 
горизонтал – янги технологияларни жорий этишни талаб 
қилмайди янги маҳсулотларни чиқаришни бошлаш; 
• 
конгломерат – на эски технология, на мақсадли аудитория 
билан боғлиқ бўлмаган маҳсулотларнинг чиқаришни бошлаш. 
Қисқартириш стратегиялари: 
• харажатларни камайтириш; 
• тугатиш (агар бизнес юритишнинг иложи бўлмаса); 
• ҳосилни йиғим (мақсад қисқа муддатли фойда олиш). 
Бундай режа амалга оширилгандан сўнг, бизнеснинг бир қисми 
ёки бутун корхона ёпилади. 
Стратегияни қандай танлаш керак? 
Бизнес стратегиясини ишлаб чиқадиган одам қуйидаги 
саволларга жавоб излайди: 
• қандай маҳсулотлар ишлаб чиқарилади, улар ким учун 
мўлжалланган, нега истеъмолчилар уларни сотиб оладилар? 
Стратегик қарор; 
• асосий рақобатчилар кимлар, улар қайси бозорда улушига эга, 
уларнинг заиф томонлари нимада, кучли томонлари нимада? 
• ишлаб чиқарилган маҳсулотни алмаштириш учун нима 
ишлатилиши мумкин? 
• корхонанинг қайси томонлари кучли, қайсилари заиф, 
биринчисидан унумли фойдаланиш учун нима қилиш керак? 

---

205 
• ривожланишнинг ҳар бир йўналиши учун қандай истиқболлар, 
таҳдидлар ва хавфлар мавжуд? 
Стратегияни танлаш ва режани тузиш бевосита жавобларга, 
вазифаларни ҳал қилиш вариантларига ва мавжуд ресурсларни 
баҳолашга асосланади. 
Раҳбар ишлаб чиқилиши учун жавобгардир. У қила олади: 
• турли даражадаги менежерларга топшириқ бериш; 
• қўл остидагиларни ишга жалб қилиш, жараённи назорат 
қилиш; 
• қўл остидагиларни ишлаб чиқиш ва жорий этишга ундаш. 
Энг мақбул иккинчи вариант, мустаҳкамлик даражасини 
ошириш.