A. R. Bakiyev, S. N. Xashimova, I. A. Bakiyeva ishlab chiqarishni tashkil qilish va

4-chizma. Soliqlar funksiyasi.
Soliqlar funksiyasi
Fiskal
byudjetni
mablag‘
bilan
to‘ldiradi
Ijtimoiy
daromadni
qayta
taqsimlaydi
Nazorat
qiluvchi
soliq
tizimida
o‘zgarishlar
kiritishni
aniqlaydi
Izga solib
turuvchi
iqtisodiy
munosabat-
larni
Jamlovchi
yagona
iqtisodiy
maydonni
tashkil
etishga
inkon
yaratadi

---

120
uchun bular quyidagi sohalarni, ya’ni kichik va o‘rta
tadbirkorlikni rivojlantirish, eksportga yo‘naltirilgan va
import o‘rnini bosa oladigan tovarlar ishlab chiqarish, ilmiy
texnika rivojlanishini rag‘batlantirish, transport va boshqalarni
rivojlantirishdan iboratdir.
Izga solib turuvchi funksiyaning asosiy ma’nosi bu iste’mol
uchun yo‘naltirilgan resurslarni soliqqa tortib, ishlab
chiqarishni rivojlantirish uchun yo‘naltiriladigan resurslarni
soliqdan ozod qilishdir.
Navbatdagi funksiya — nazorat qilish funksiyasi bo‘lib,
u byudjetga undiralayotgan soliq to‘lovlarini o‘z vaqtida va
to‘liq tushishini nazorat qilish bilan birga, ularni moliyaviy
resurslarga bo‘lgan talablar bilan taqqoslaydi. Ushbu funksiya
orqali soliq siyosatini byudjet siyosatiga moslab olib borish
zaruriyati aniqlanadi.
Bu funksiya davlatlar xo‘jaliklarining rivojlanishi na-
tijasida milliy iqtisodiyotning o‘zaro munosabati va dunyo
xo‘jalik hayotida har tomonlama integratsiya jarayonlarini
kuchayishida namoyon bo‘ldi. Soliqlar o‘zaro qo‘shni, xo‘jalik
va siyosiy manfaatlari bilan bog‘liq bo‘lgan davlat uchun
yagona iqtisodiy maydon tashkil etishda asosiy vosita sifatida
xizmat qilmoqda.
Nazorat savollari
1. Soliqlarni tushunchasi va uning iqtisodiy mohiyati.
2. Soliq turlari.
3. Jismoniy va yuridik shaxslar deganda kimlarni tushunasiz?
4. Soliq stavkasi deganda nimani tushunasiz?
5. Soliq tizimidagi imtiyozlarga nimalar kiradi?

---

121