“абу райҳон беруний” Тўрт парда, беш кўринишли т а р и Х и й д р а м а

Маъмун:- (саросимада) Вазир, энди нима қилдик? 
Суҳайлий:- Ҳа, яхши иш бўлмади... 
Маъмун:- Абу Райҳон, нима қилай? 
Беруний:- Мен ҳеч қачон, шаҳаншоҳ,
Сизни шундай қиёфада, шундай аянч аҳволда
Кўраман деб ўйламаган эдим... Афсус... Минг афсус... 
Олиб бўлмас энди, шоҳим, ҳалокатнинг олдини. 
Шоҳим, мени кечирсинлар, сиз муноснб эмассиз
Хоразмдай улуг юртга, буюк, шонли ўлкага. 
Ибн Сино, кетдик, биз ҳам ортиқчамиз саройда. 
Беруний билан Ибн Сино чиқиб кетадилар. 
Маъмун:- (бақириб) Тақсир, ахир бирор нарса десангиз-чи! Бу не ҳол! 
Бу тушимми ё ўнгимми?! Ёрилгудек юрагим.
Шайхулислом:- Қўрқманг, шоҳим, улуғ султон ўзи сизни қутқарур! Яхши 
бўлди галамислар, даҳрийларнинг кетгани! 
Маъмун:- Яхши эмас! Яхшироқдир бу кунимдан ўлганим! 

---

41 
Шайхулислом:-Мен ҳам кетдим, шаҳаншоҳим, намоз қазо бўлмасин!
Шайхулислом чиқиб кетади. 
Суҳайлий :- Ҳа, тақдирга тан беришдан бошқа чора қолмади. 
Суҳайлий ҳам чиқиб кетади. Шоҳ ғамгин, ўйчан чиқиб кетади. 
Сайёра киради. 
Сайёра:- Ҳамма гапдан хабарим бор! Ҳамма сўзни эшитдим! Кўнгилдаги 
гаплар бўлди! 
Маймандий:- Худди шундай, маликам. 
Қоратегин:- Мана энди, режаларни оширамиз амалга! 
Маймандий:- Баҳоналар етарлидир!.. 
Сайёра:- Сополтегин, хабар қил!
Иш бошласин айғоқчилар, суворийлар, жосуслар.
Ҳамма ерда баббаробар жанг ва қиргин бошлансин!
Туронларни бузинг дарҳол, сувсиз қолсин Хоразм. 
Муҳим жойлар, истеҳкомлар дарҳол қўлга олинсин! 
Ўт қўйилсин шаҳарларга, қишлоқларга, саройга! 
Сополтегин:- Ҳаммасини бажарамиз, хотиржам бўл, маликам! 
Сополтегин чиқиб кетади. Ташқарида шовқин кўтарилади. жанг садолари, 
қиличларнинг шарақлаган товушлари эшитилади. Сарой атрофида ёнғин 
шуълалари кўрина бошлайди. Ховлиқиб Маъмун киради.