Ajiniyoz nomidagi


Download 1.02 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/71
Sana08.01.2022
Hajmi1.02 Mb.
#236262
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   71
Bog'liq
kostyum dizayni fanining mazmuni predmeti va metodi

Modani prognozlash. Modani tsiklsimon rivojlanish qonuniyati uni prognozlashga imkon 
beradi. 
Prognoz – bu kelajakda ob`ektnig xolatini ilmiy asoslangan mulohazasi. 
Prognozlar  vaqt  davomiga  ko`ra  quydagicha  farqlanadi:  operativ  –  bir  oygacha;  qisqa 
muddatli – bir oydan bir yilgacha; o`rta muddatli – bir 
yildan besh yilgacha; uzoq muddatli - besh yildan 15 yilgacha; cheksiz muddatli - 15 yildan ko`proq. 
SHunisi  ayonki,  modani  prognozlash  maxsulotni  ommabop  ishlab  chiqaradigan 
korxonalarning talablari bilan bog`liq: uni ishlab chiqarishni rejalashtirish zarurligi, yangi modali 
namunalarnini  paydo  bo`lishini  rejalashtirsh,  yangi  texnologiyalarni  o`zlashtirish,  yangi 
konstruktsiyalarni yaratish zarurligi bilan asoslangan. 
YAngi kiyimlar kollektsiyasi taxminan yarim yildan oldin namoyish etiladi, loyiha esa 1-
1,5 yildan oldin qilinadi. Ko`pincha qisqa va o`rta muddatli prognoz qilinadi. 
Prognozlash asosida kelajak to`g`risida uch o`zaro bog`liq manbalar mavjud: 
1) 
prognozlanadigan 
ob`ektni 
taraqqiyot 
istiqbolini 
ma`lum 
jarayonlar 
va  voqealar analoglari bilan 
solishtirish. 
Modani 
prognozlaganda 
san`at  asarning  yangi  rag`batlarini  taqqoslash:  me`morchilikda  formal–estetik  tilini, 
haykaltaroshni, rang tasvirni, komp`yuter grafikani va b. o`rganish; 
2)  o`tmishida va hozirgi vaqtida rivojlanish qonuniyatlari ma`lum rag`batlarni kelajakda 
shartli davomlash (ekstrapolyatsiyalash). Modani tsiklsimon rivojlanishi shunday prognoz qilish 
uchun imkon beradi
3) 
kutayotgan 
yoki 
hohlayotgan 
shartlarga 
mos, 
ularni 
istiqboli 
ayon 
bo`lgan  modellarni  yaratish.  Dizaynda  shunday  modelni  futuroloyiha  deyishadi.  Ularga  avangard 
dizaynerlar 
kiyim 
kollektsiyalarini 
kiritish 
mumkin. 
Modani prognozlash uchun ikki umuman har xil yo`llarni ajratish mumkin. 
Birinchi  yo`lni  rus  nazariyachisi  A.Gofman  “fatalistik”  deb  nomlagan  moda  tsikllarini 
tabiiy  tsikllariga  o`xshatib  (mavsumlar  almashgan  kabi  moda  ham  almashadi).  Kostyum 
dizaynida  bu  usul  kiyim  shaklini  va  uni  tarkib  elementlarini  prognozlashni  nazarda  tutadi. 
SHunday  yo`lni  “shakllik  ”  deb  nomlansa  bo`ladi,  chunki  faqat  kostyum  shakli,  ya`ni  stabil 
elementlari  tadqiqot  etiladi.  T.V.  Kozlovaning  tadqiqoti  bo`yicha  bu  qonuniyatlarni  aniqlash 
uchun  ma`lum  vaqt  davomida  kostyum  shakllari  tahlil  etilishi  kerak.  Ushbu  tadqiqotga  ko`ra 
kostyum  shakli  oddiy  geometrik  shakllarga  yaqinlantirilganda  oval,  to`g`riburchak  va 
trapetsiyadan  iborat.  Tahlil  asosida  kiyimnig  shakli,  uzunligi,  shaklning  yuzalari,  bel  chizig`ini 
joylanishi va b. xususiyatlari orasidagi o`zaro aloqalar aniqlanadi. So`ng jamlangan nazariy yoki 
formalizatsiyalangan  “moda  modeli”  tuziladi  -  kostyumda  modali  shakllari  takrorlanishi 
(matematik modeli) va moda tsikllari aniqlanadi. 
Aniqlangan  kostyum  shaklini  rivojlanish  rag`batlari  kelajakka  shartli  davom  etiladi 
(ekstrapolyatsiya  qilinadi)  va  kerakli  vaqtga  kostyum  shakli  prognozlanadi.  SHunday  usulda 
kostyumning  rangi,  materiali,  naqshi  va  boshqa  xususiyatlari,  kostyum  shakli  tarkibi  o`zgarishi 
bilan bog`lanib, prognozlanishi mumkin. 


27 
 
Ammo, bu usulni bir necha kamchiligi bor, chunki bu erda prognoz faqat bir manbaga – 
kostyum  an`anasiga  asoslanadi.  A.Gofman  fikri  bo`yicha  dizayner  bu  holda  o`tmishni 
zamonaviy qilishadi yangilikni yaratmasdan. 
Modani  prognozlash  ikkinchi  yo`li  modani  barcha  tarkibiy  qismlariga  taaluqli,  bu  uslda 
insonlarning turmush tarzinining turli tomonlari va ularning ehtiyojlari prognozlanadi. Bu holda 
ayrim moda (kostyum shakli) emas jamoa taraqqiyoti prognozlanadi. 
YAngi buyum aynan iste`molchilarni ehtiyojlaridan boshlanadi, yangi buyumni (modani) 
yaratuvchisi  –  iste`molchidir,  shuning  uchun  modanining  prognozi  uni  ijtimoiy  ehtiyojlarini 
prognozi bilan chambarchas bog`liq. 
Buyum ehtiyoji tarqqiyotining bosqichlari uch aspektda bo`lishi mumkin: 
1)  ehtiyoj 
–  holat,  qachonki  iste`molchiga  ob`ekt  noma`lum  yoki  faqat 
loyihalanishga imkon borligi mavjud
2)  ehtiyoj 
– 
intilish, 
qachonki 
iste`molchi 
ob`ekt 
bilan 
tanishish, 
ammo u ushbu ob`ektga erisha olmaydi; 
3)  ehtiyoj – yo`naltirish, qachonki iste`molchi ob`ektni o`zi tanlaydi. 
Moda prognozi ijtimoiy prognozlarga asoslanadi, ya`ni ijtimoiy 
ehtiyojlarga, 
turmush 
tarziga, 
demografik 
va 
ta`minlaganlik 
darajasiga 
va 
h.k. 
Ijtimoiy 
prognozlar 
aholiy 
va 
ekspertlarni 
anketa 
surovi, 
insonning 
yoki  ijtimoiy  guruhni,  insonni  yashayotgan  buyum  muhiti,  yashash  sharoiti  va 
x.k. 
asosida 
prognoz 
qilinadi. 
Aynan 
shunday 
ma`lumotlar 
kelajak 
modani 
pronozlashga 
imkon 
beradi. 
Prognoz 
bilan 
shug`ullanadigan 
mutaxassislar- 
“trend-skaut”lar, 
ular 
tasodifiy 
modani 
o`rganishadi, 
diskoteka, 
preme`ralar, 
ko`p 
odamlar 
yig`ilgan 
joylarga 
(rok-kontsertlar, 
stadionlar, 
savdo 
markazlr 
va 
x.k.) 
borib, 
yangi 
tamoyillarni 
aniqlaydi. 
Masalan, 
kiyimni 
noan`anaviy 
kiyish 
usulini, 
elementlar 
birikmasini, 
muayyan 
uslublarni 
hohlanishini. 
Bundan 
tashqari 
ular 
modada 
dizayner- 
avangardistlarning 
so`ngi 
kollektsiyalaridan 
kelajak 
modaning 
elementlarini 
ular 
anglashi 
mumkin. 
Yrik 
kompaniyalarda 
albatta 
shunday 
tadqiqot bo`limlari bo`lishi lozim. 
Modaga umuman orientatsiya etish faqat modani e`tiborga olishinigina nazarda tutmaydi, 
balki unga ta`sir etish, uni boshqarishga imkon beradi. Modani effektiv boshqarish uchun faqat 
muayyan  ko`p  g`oyalarni  mavjudligi  emas,  balki  uni  paydo  bo`lish  va  o`zgarish  ijtimoiy 
sabablarini tushinish kerak. 

Download 1.02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   71




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling