Акрамова матлуба тулкиновна болаларни мактабга тайёрлаш мутодикаси

3. Мазмунини ёдда сақлаш.
Болага маълум бир мазмундаги хикоя (1-2 марта) айтиб ёки ўқиб берилади. Сўнгра 
боладан унда нима ҳақида гапирилаётганлигини айтиб бериш сўралади. Агар бола 
хикояни сўзма-сўз айтса, демак унда эшитиб ёдда сақлаш ривожланган, агар у хикояни 
ўз сўзлари билан айтиб, шу ўринда хикоядаги асосий нарсани ажратса, унинг 
мазмунини етказа билса, демак унда мазмунини ёдда сақлаш ривожланган. 

---

34 
4. Боланинг тасаввури ва ижодий фикрлаши ривожланганлигини аниқлашда 
Роршах методикаси бўйича ташхислаш ёрдам беради. 
Бу методикани швецариялик олим, доктор Роршах ишлаб чиққанлиги учун унинг номи 
билан аталган. Болага қоғозга симметрик тарзда 10 та сиёх чапланмаси (томчиси) 
хавола этилади. Текширувдан ўтаётган бола ҳар бир доғга қараб, худди мусаффа ёз
осмонида сўзиб юрган булутларнинг гохо кемага, гохо учиб бораётган чавандозга 
ўхшаб 
кетишидек, 
уларнинг 
нимани 
эслатаётганлигини, 
уларни 
нимани 
кўраётганлигини айтиб бериш керак. Бола қараётганда вақтни чеклаш тавсия 
этилмайди. Жавобларни изохлаш, аниқлаш жуда мураккаб ва мутахассис-психологлар 
томонидан тўлиқ амалга оширилган бўлиши мумкин. Бироқ нафақат мутахассислар, 
балки ота-оналар ҳам боласида кўп нарсани кўриши ва билиши мумкин. 
Мана бир неча мисоллар: 

агар 6-7 ёшли бола ўзиги таклиф этилгансиёх чапланмасидан бирон марта ҳам 
одамга ўхшаган шаклни учратмаган бўлса, Роршах тести асосида бу болада 
ривожланиш тўхтаб, унинг ён атрофдаги кишилар билан муносабати жуда-жуда оғир 
юзага келган, деб хулоса чиқариш мумкин эмасми? 

агар шу ёшдаги бола айнан ўша доғларда турли хил тўзилмаларни кўрса
демак, у ўзида ҳмссиёт шаклининг, кенг қулами ўйлашнинг ривожланганлигини намоён 
этиб, рангларни қизиқарли қилиб изоҳлайди, талқин этади. Унинг жавобларида 
одатийлик билан ўзига хослик ўртасида муносабат меъёрда. Бу ҳол бола жуда ақилли, 
руҳий вазмин, ўз салохиятидан енгил ва эрккин фойдалана билади, деган хулова 
чиқариш нахотки хақиқий бўлмаса. 

агар бола доғларда ҳеч нарса кўра олмаса, демак, гап унинг фикирлаши, 
асосан тасаввури паст даражадалигига бориб тақалади.