Акромегалия. Гигантизм. Нанизм. Эндокринология


Download 0.65 Mb.
bet30/72
Sana16.06.2023
Hajmi0.65 Mb.
#1495522
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   72
Bog'liq
Endokrinologiya yangi kitob 76420

ДИФФУЗ ТОКСИК БЎҚОҚ


Диффуз-токсик бўқоқ- қалқонсимон безнинг аутоиммун касаллиги бўлиб, генетик мойил шахсларда ривожланади, қалқонсимон безнинг диффуз катталашиши ва гиперфункцияси, бундан ташқари тиреоид гормонлар кўп ишлаб чиқарилиши натижасида орган ва системаларнинг токсик жароҳатланиши (тиреотоксикоз) билан характерланади. Касаллик кўпинча 20-50 ёшда, аёлларда (аёллар ва эркаклар ўртасида учраш нисбати 5:1,7:1) учрайди.
ЭТИОЛОГИЯСИ ВА ПАТОГЕНЕЗИ:
Ҳозирги пайтда диффуз токсик бўқоқ ирсий аутоиммун касаллик сифатида қаралаяпти ва бу кўп факторли (полиген) йўл билан онадан болага ўтказилади. ДТБ ривожланишида ирсий омилнинг роли қуйидагилар билан исботланади:
*касалликнинг битта оилада бир неча кишида учраши;
*ДТБ билан оғриган бемор яқин қариндошларида HLA-системасидаги ва антитиреоид антителоларга нисбатан антигенларнинг аниқланиши;
*Эгизакларнинг биттаси ДТБ билан оғриган бўлса, иккинчисида ҳам касаллик ривожланиш хавфи (60%) борлиги
ДТБ кўпинча HLA-B8, DR3, DW3 ташувчи антигенлари билан бирга келади. HLA-В8 антигени ДТБ ривожланиш хавфини 2,6 мартага, HLA-DR3 ва HLA-DR3 антигенлари 5,9 ва 3,9 мартага оширади.
ДТБ ривожланишида психик травмалар, инфекцион-яллиғланишли касалликлар, бош мия травмалари, бурун-томоқ касалликлари туртки омил бўлиб ҳисобланади.
ДТБ нинг асосий патогенетик омиллари
1.Қалқонсимон без антигенларига нисбатан аутоиммун реакцияларни ривожлантирувчи лимфоцитлар Т-супрессор функциясининг туғма етишмовчилиги.
2.HLA-DR-антигенларининг тиреоцитлар юзасига экспрессияси. Бу экспрессиянинг индукцияси лейкоцитлар томонидан ишлаб чиқариладиган гамма-интерферон ва интерлейкинлар таъсири остида юзага келади. Натижада тиреоцитлар антиген танувчи ҳужайрага айланиб, Т-лимфоцитлар уларни бегонадай қабул қилади.
3.Лимфоцитлар Т-супрессор функциясининг етишмовчилиги шароитида Т-лимфоцитларнинг форбид (“таъқиқланган”) клонларининг ҳосил бўлиши (Вольпе теориясига асосан), улар ўзини худди Т-лимфоцит-хелперлпрдай тутиб, қалқонсимон без компонентларига нисбатан антителолар ишлаб чиқаради. Ҳозирги пайтда тиреоцитлар юзасидаги тиреотроп гормонга нисбатан ишлаб чиқарилади. Бу антителолар популяцияси гетероген бўлиб, тиреотропин рецепторларига антителолар аралашмаси сифатида ва бу рецепторлар агонисти, антагонисти ва неагонисти бўлиб ҳисобланади (Drexhage, 1996). ДТБ патогенетик ривожланишида бу гуруҳда 2 антитело тури тафовут этилади- узоқ таъсир этувчи тиреостимулятор (LATS-омил) ва қалқонсимон без ўсишини стимулловчи иммуноглобулинлар-ўсишни стимулловчи иммуноглобулинлар (ЎСИ, РСИ-рост стимулирующие иммуноглобулины). LATS-омил-G гуруҳ иммуноглобулинларига мансуб бўлиб, молекуляр массаси 150,000 Д.У тиреотропин рецепторлари билан ўзаро таъсир қилиб, қалқонсимон без функциясини стимуллайди. Бунда қалқонсимон без гормонлари Т3 ва Т4 ишлаб чиқарилиши бирданига ошади ҳамда токсик бўқоқ (тиреотоксикоз) клиникаси ривожланади. ЎСИ(РСИ) ИФР-1 ёки С-соматомединлар рецепторлари билан ўзаро таъсир қилиб, қалқонсимон безнинг катталашишига олиб келади. ДТБ да булардан ташқари бошқа тиреоид антигенларга нисбатан антителолар ҳам аниқланади: тиреоглобулинга, каллоид антигенга микросомал фракцияга ва нуклеар компонентга.
4.Тиреоид гормонлар кўп ишлаб чиқарилиши натижасида катехоламинларнинг таъсирига юрак-қон томир системаси сезгирлигининг ошиши. Бу тахикардияга, қон босимининг ошишига ва юрак қон-томир системасидаги бошқа ўзгаришларга олиб келади.
5.Периферияда тироксиннинг трийодтиронинга конверсиясининг ошиши. Трийодтиронин тироксинга нисбатан биологик активлиги юқори бўлганлиги учун бу тиреотоксикоз клиникасини чуқурлаштиради.
6.Глюкокортикоидлар катоболизми ошиши натижасида буйрак усти бези етишмовчилигининг ривожланиши.

Download 0.65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling