Amaliy mashg'ulot №1. Oshqozon-ichaklarni nurli tekshirish usullari rentgenografiya, bariy bilan rentgenoskopiya ularning afzalliklari, kamchiliklari va ko'rsatmalar

Qizilo’ngach kuyishi - kelib chiqish sababi bo’yicha termik va ximik bo’lishi 
mumkin. Kuyish ko’proq fiziologik torayishlar sohasida kuchliroq bo’ladi. Kuyish 
yengil, o’rta, og’ir va chuqur-nekrozli bo’lishi mumkin. Rentgenologik tekshirish 
kuyishning ikkinchi haftasida o’tkaziladi. Tekshirishda kuyish sohasi, stenoz 
darajasi aniqlanadi. Stenoz odatda 1-2 oydan so’ng yuzaga keladi. 
Qizilo’ngachning toraygan qismidan yuqorida suprastenotik kengayish kuzatiladi. 
Qizilo’ngach o’smalari. Qizilo’ngachda havfsiz va havfli o’smalar uchraydi. 
Havfsiz o’smalar, qizilo’ngach devorining turli elementlaridan kelib chiqadi. 
Ko'pincha polip, leyomioma, gemangioma, limfangioma, nevrinomalar uchraydi. 
Ular qizilo’ngachning epiteliy, mushak, qon va limfa tomir, nerv elementlaridan 
rivojlanadi. Havfsiz o’smalar qizilo’ngach devoriga nisbatan joylashgan o’rni va 
kattaligiga qarab kontrast modda bilan to’lgan organ soyasining yarim oval 
shaklda, aniq chegarali, ko'pincha silliq defekti eki qizilo’ngachning urchuksimon 
kengayishi, kengayishning o’rta qismida kontrastli soyaning defekti sifatida aks 
etadi. Qizilo’ngach devorining elastikligi va peristaltikasi yo’qolmaydi, shilliq 
parda burmalari, o’sma hosil qilgan soya defekti sohasida egilib, uni aylanib o’tadi. 
Qizilo’ngach havfli o’smalar. Qizilo’ngachda, ko'pincha shilliq pardani qoplovchi 
epiteliydan rivojlangan havfli o’sma - rak kuzatiladi. O’sish harakteriga qarab 
asosan uch hil: endofit uchuvchi - infiltrativ va ekzofit o’suvchi raklar 
tafovutlanadi. Ekzofit raklar polipsimon (miyasimon) yoki kosasimon bo’lishi 
mumkin. 
Infiltrativ rak qizilo’ngach ichiga deyarli o’smaydi, asosan organ devorini 
infiltraciya qilib o’sadi va tez orada uni aylanasiga qamrab oladi. Natijada organ 
bo’shlig’ining bir meyorda torayishi ro’y beradi. Kontrast modda ichirilganda 

---

o’sma sohasida qizilo’ngachning voronkasimon bir tekis torayishi, uning 
yuqorisida suprastenotik kengayish kuzatiladi. Torayishning konturlari aniq, biroz 
notekis. Bu sohada organ devorining elastikligi va Peristaltikasi yo’qoladi. Shilliq 
parda burmalari dastlab dag’allashadi so’ngra buziladi va yo’qoladi. O’sma 
sohasidagi torayish qizilo’ngachning o’qi bo’ylab yetadi, uning kengligi kuzatuv 
davomida o’zgarmaydi, yani qay darajada ochiq bo’lsa shunday qoladi, epik bo’lsa 
berkligicha saqlanadi. 
Polipsimon rak notekis, ba'zan o’ta g’adir-budur, gulkaramsimon, yoki 
miyasimon shaklda qizilo’ngach ichiga qarab usadi. Buning natijasida dastlab 
organ devorining bir tomonida notekislik paydo bo’ladi, u keyinchalik o’sma shu 
sohada qizilo’ngach ichini to’ldiradi. Bemorga kontrast modda ichirilganda o’ta 
notekis ba'zi joylarda noaniq chegarali to’lish defekti paydo bo’ladi. Kontrast 
modda o’sma bo’rtmalari va egatlari bo’ylab jilgachalar hosil qilib turli tomonga 
yo’naladi. Rak bilan to’lgan qizilo’ngach ichidan o’tadigan kontrast moddaning 
yo'li (rak kanali) va konturlari noaniq, ko'pincha uzilib qoladi. 
Kosasimon rak chetlari do’mboq o’rtasi chuqur idish, kosa shakliga ega. 
Rentgenokontrastli tekshirishda u chetlari do’mboqli, to’lishish defekti hosil qilib 
dastlab qizilo’ngach devorining bir tomonidan o’sadi, keyinchalik rivojlanish 
jarayonida qarshi tomonga ham o’sib o’tadi. Natijada qizilo’ngach devori notekis 
qalinlashadi, bo’shliq torayib boradi. Kontrast modda ichirilganda rak sohasida 
qizilo’ngach devorining bir tomondan eki ikki tomonda notekis torayishi, uning 
O’rtasida biroz kengaygan joyda bariy ko’lmakchasi ko’rinadi. Rak to’qimalari 
orasida paydo bo’lgan tor rak kanali ekssentrik (markazdan chetda) o’tadi. Rak 
kanalining kengligi bir hil emas, konturlari ko'pincha aniq, ammo notekis bo’ladi. 
Umuman oshqozon-ichak trakti organlari hovli o’smalarining dastlabki 
rentgenologik belgilari quyidagilar: organ devori elastikligi va peristaltikasining 
yo’qolishi (o’sma to’qimasi mushak tolalarini yemirib o’rnini o’zi egallagani 
tufayli), hamda shilliq parda burmalarining rak sohasida buzilishi va yo’qolishi 
hisoblanadi. To’lishish defekti nisbatan keyinroq namoyon bo’ladi.