Anorganik moddalarning muhim sinflari. Oksid,asos,kislota va tuzlar

III. Kislotalarning haroratga munosabati:
2HIO₃ → I₂O₅ + H₂O
2H₃AsO₄ = As₂O₅ + H₂O; H₂SeO₄ = SeO₃ + H₂O
H₂EO₃ = EO₂ + H₂O; (E = C, Si, Ge, Sn)
MeO + H₂O = Me(OH)₂ (Me = Ca, Sr, Ba)
Mg + H₂O = MgO + H₂; 2Al + 3H₂O → Al₂O₃ + 3H₂
12.14. Asoslar

Asoslar turli belgilariga ko’ra turlicha sinflarga bo’linadi.

• Kislotaliligiga ko’ra –bir kislotali (NaOH, KOH, NH₄OH va h.k), ikki kislotali (Mg(OH)₂, Ca(OH)₂, Ba(OH)₂ va h.k ) va h.k bo’ladi. Ko’p kislotali asoslar bosqichli dissotsilanadi, shuning uchun turli xil (o’rta va gidrokso) tuzlar hosil qiladi.
Masalan: [MgOH]₂CO₃-magniy gidroksokarbonat; MgCO₃-magniy karbonat.
• Eruvchanligiga ko’ra : a) eriydigan va b) erimaydigan asoslarga bo’linadi.
Ishqoriy va ishqoriy-yer metallarining gidroksidlari, talliy (I) gidroksid, ammoniy gidroksid suvda eriydi.
Qolgan barcha metallarning gidroksidlari suvda erimaydi.
• Dissotsilanish darajasiga ko’ra kuchli va kuchsiz asoslarga bo’linadi.
Ishqoriy va ishqoriy-yer metallarining gidroksidlari kuchli asoslar (ishqorlar) deyiladi.
• Termik barqarorligiga ko’ra ham 2 xil barqaror va beqaror. Ko’pgina asoslar qizdirilganda metall oksidiga va suvga ajraladi.
Eng beqaror gidroksidlarga kumush va simob gidroksidlari (AgOH, Hg₂(OH)₂, Hg(OH)₂ kiradi. Ular hosil bo’lishi zahoti oksid va suvga parchalanadi.
• Ishqoriy metallarning gidroksidlari (LiOH dan tashqari) parchalanmasdan suyuqlanadi. LiOH esa Li₂O va H₂O ga parchalanadi.
• Litiy, stronsiy, bariy va radiy gidroksidlari suyuqlanish temperaturasidan yuqori temperaturada parchalansa, qolgan barcha metallarning gidroksidlari suyuqlanish temperaturasiga yetmasdan parchalanadi.
• Asoslarni kislota va ishqorlarga munosabati bo’yicha asosli va amfoter gidroksidlarga bo’lish mumkin.
• Asosli gidroksidlar faqatgina kislotalarda eriydi, ishqorlar bilan ta’sirlashmaydi;
• Amfoter gidroksidlar esa ham kislota, ham ishqorlar bilan reaksiyaga kirishadi.
•Asosli gidroksidlarga ishqoriy va ishqoriy-yer metallarining gidroksidlari, magniy gidroksid va past oksidlanish darajali oraliq metallarning gidroksidlari kiradi.
Amfoter gidroksidlarga esa Be(OH)₂, Zn(OH)₂, Aℓ(OH)₃, Sn(OH)₂ va o’rtacha oksidlanish darajasiga ega bo’lgan oraliq metallarning gidroksidlari, Masalan; Cr(OH)₃, Fe(OH)₃ va boshqalar kiradi.
Bir negizli (kislotali) asoslar o’rta tuz; ko’p negizlilari esa o’rta va gidrokso tuzlar hosil qiladi. Masalan;