B. Abidov, О. G‘. Azimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi asoslari

Jarayonning kamchiliklari

1. Birinchi bosqichda toksik, yong‘in jihatdan xavfli va portlash xavfi bor moddalar (aluminiy uch etil va yuqori aluminiy uchalkil- lar) ishlatilishi;

   
   

2. Bir tonna spirt olish uchun aluminiy katta sarfi (60-100 kg).

   
   

3. Quyi spirtlar - etil, butil spirtlar hosil bo‘lishi, ularni ushbu usul bilan olish iqtisodiy yaxshi emas, C₂₀- spirtlarga esa barqaror talab yo‘q.

   
   

4. Bosimni qo‘llanilishi jarayonni qimmatlashtiradi.

   
   

Biroq yuqorida sanab o‘tilgan hamma kamchiliklarni xomashyo- ning arzonligi kompensatsiyalaydi, bundan tashqari, zanjirida ugle-

102

rod atomi juft son bo‘lgan spirtlar hosil bo‘ladi va ularni bir-biridan oson ajratib olish mumkin. Ular asosida biologik to‘la parchalanish qobiliyatiga ega bo‘lgan sintetik yuvish vositalari olinadi.

4. 
   
   Ikki atomli spirtlarni olish
   

Ikki atomli spirtlardan eng ko‘p ahamiyat kasb etgani etilen- (CH₂OH-CH₂OH) va propilenglikol (CH₃-CHOH-CH₂OH) lardir.

ikki atomli spirtlar erituvchi sifatida, sintetik mahsulotlar (lavsan tolasi), antifriz ishlab chiqarishda ishlatiladi.

1. 
   
   Etilenglikol olish usullari
   

Etilenglikol quyidagi usullar bilan olinadi:

1. Dixloretandan:

   
   

CH₂Cl - CH₂Cl ^що’^Ca(OH)2 > CH₂OH - CH₂OH + CaCl₂

2. Etilen xlorgidrindan:

   
   

CH OH - CH ₂Cl ^{H 2O,Ca (OH )2} > CH OH - CH ₂OH + CaCl₂

3. Etilen oksidini gidratatsiyalab:

   
   

HO

CH₂ - CH₂ —²—> CHOH - CH₂OH

O

Uchinchi usul eng kelajagi porloq usuldir; 1- va 2- usullarda xlor katta miqdorda sarf qilinadi hamda xlor mineral tuz (CaCl₂) ko‘rinishida chiqarib olinadi.

2.