B. J. Boltayev, A. R. Azamatov, G. A. Azamatova, B. S. Xurramov nazariya, algoritm, dastur toshkent 2013

1–misol. A nomli 7 ta elementdan iborat chiziqli jadvalni qaraymiz.

Tartib raqami

1
2
3
4
5
6
7
Qiymati
x
A
a
t
r
z
m

Demak, jadval elementlari va ularga mos qiymatlar quyidagicha moslikda

ekan:

Jadval elementi

A[1]
A[2]
A[3]
A[4]
A[5]
A[6]
A[7]
Qiymati
x
A
a
t
r
z
m

Ikki o‘lchovli massiv elementlari ikkita indeks orqali aniqlanib, ular o‘zaro

vergul bilan ajratib yoziladi va birinchi indeks satr tartib raqamini, ikkinchi indeks
ustun tartib raqamini bildiradi. Masalan, S[4,3] yozuvi – S nomli massivning 4-
satri va 3-ustuni kesishgan katakda joylashgan elementini bildiradi.
2–misol. S nomli 4

5 (4 ga 5, ya’ni 4 ta satrli va 5 ta ustunli) to‘g‘ri
to‘rtburchakli jadvalni tasvirlaymiz (jadval elementlari - katakchada
ko‘k
rangda).

Ustun bo‘yicha tartib raqami

S
atr
b
o‘
yicha

tar
ti

b
ra
qa
mi

2
3

4
5
6
1
3.2
S[1,2]
1.37
S[1,3]
-1.25
S[1,4]
7.12
S[1,5]
-11.4
S[1,6]

---

35
2

0.5
S[2,2]
1.1
S[2,3]
1.2
S[2,4]
-1,1
S[2,5]
4.22
S[2,6]
3
-0.1
S[3,2]
1.01
S[3,3]
71.2
S[3,4]
4.1
S[3,5]
-4.11
S[3,6]
4
6.3
S[4,2]
-7.01
S[4,3]
1.5
S[4,4]
7.5
S[4,5]
-1.09
S[4,6]

Jadvaldan ko‘rinadiki, masalan, S[1,3]=1.37, S[2,2]=0.5, S[4,6]= –1.09.

Dasturda massivlar o‘zgaruvchilar kabi albatta tavsiflanishi zarur. Buning
uchun Paskal dasturlash tilining Array xizmatchi so‘zi ishlatiladi. Bu so‘zdan
keyin kvadrat qavs ichida massivning birinchi va oxirgi elementlarining tartib
raqamlari o‘zaro ikkita nuqta (..) bilan ajratib yoziladi. Kvadrat qavs davomida
Paskalning of xizmatchi so‘zi va undan keyin massiv elementlarining turi yozi-
ladi. Masalan: