B. J. Boltayev, A. R. Azamatov, G. A. Azamatova, B. S. Xurramov nazariya, algoritm, dastur toshkent 2013


Download 372.89 Kb.
bet33/68
Sana02.11.2023
Hajmi372.89 Kb.
#1740971
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   68
Bog'liq
Algoritmlash va dasturlash asoslari seriyasidan Kitob – II b. J.-fayllar.org

Chizmasi: 
Berilgan:
Formulalar:
a = 16 ta katak = 8 sm
b = 8 sm · 3/4 = 6 sm 
Perimetr:
P
uchb
a+b+c
Pifagor teoremasi:
c
2
a
2
+b
2

Topish kerak: P
uchb
- ?
Yechim: Pifagor teoremasiga ko‘ra:



52
2


2
b
a
c


=
2
2
)
6
(
)
8
(
sm
sm

=
2
100 sm
= 10 sm.
U holda: P
uchb
= 8 sm + 6 sm + 10 sm = 24 sm.
Javob: 24 sm.

Masalada berilgan ma’lumotlardan uchburchakning a va b tomoni bevosita,


uchinchi c tomoni esa bilvosita (to‘g‘ri burchakli uchburchakda Pifagor teoremasi
o‘rinliligi orqali) aks etgan. Bundan tashqari, to‘g‘ri burchakli uchburchakda
Pifagor teoremasi va perimetr kabilarni bilish masala yechayotgan insonning bi-
lim manbaiga egaligi bilan bog‘liq.
۩
. Hajmi 20 sm
3
, 100 sm
3
va 1000 sm
3
bo‘lgan jismlar suvga botirilganda
ularga ta’sir etuvchi ko‘taruvchi kuch qiymatini toping.
Masala shartini tahlil etamiz va masala maktab fizika (6-sinf) kursidan
ma’lum bo‘lgan quyidagi qonun asosida yechilishini aniqlaymiz: suvga
botirilgan jism o‘z hajmiga teng suvni siqib chiqaradi va unga siqib chiqaril-
gan suv og‘irligiga teng kuch (ya’ni, Arximed kuchi) ta’sir etadi.

Chizmasi: 

Berilgan:
Formulalar:
3
3
100
1
100
1
100
1
20
20
m
sm
V





1000


3
m
kg

≈ 9,81
kg
N


F
A
= ρ ·V· g
Topish kerakF
A
-?
YechimF
A
(20) ≈ 1000
3
m
kg
·
1000000
20
m
3
· 9,81
kg
N
=
= 0,1962
3
m
kg · m
3
·
kg
N
= 0,1962 N.
V hajm F
A
kuch bilan chiziqli bog‘langani va 5∙20=100 hamda
50∙20=1000 bo‘lgani uchun:
F
A
(100) ≈ 5 ∙ F
A
(20) = 5 ∙ 0,1962 N = 0,981 N ;
F
A
(1000) ≈ 50 ∙ F
A
(20) = 50 ∙ 0,1962 N = 9,81 N.
Javob: 0,1962 N; 0,981 N; 9,81 N.

Masalada berilgan ma’lumotlardan hajm bevosita, zichlik esa bilvosita (suv


zichligi) aks etgan. Bundan tashqari, jismga ta’sir etayotgan kuch Arximed kuchi
ekanligini, kerakli bog‘lanish bo‘lgan formuladagi g o‘zgarmas kattalik va suv
zichligi ρ ni qiymatini bilish masala yechayotgan insonning bilim manbaiga egali-
gi bilan bog‘liq.
Bu masalalarni yechimlari bilan birgalikda bu yerda keltirishdan qanday
maqsad bor degan savolingiz tabiiy. Bu ikkita masala dasturlashda sodda masala-




53
lar kabi qaralsa ham, dastur tuzuvchi inson bu masalalarni kompyuter yordamida


hal etishi uchun masalalarni hal etish bilan bog‘liq yuqoridagi bilimlardan tashqari
yana ma’lumotlarni kompyuterga kiritish, hisoblash jarayonini tashkil etish –
kerakli algrotim tuza olish, olingan natijani kompyuter bilan bog‘liq xatolik
hisobiga aniq yechimdan farqlanishini kamaytirish, yechimni ekranda aks ettirish
bilan bog‘liq qo‘shimcha bilimlarga ega bo‘lishi kerak.

Download 372.89 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling