B. Kömekow, A. Orazgulyýew, G. Gurbangulyýew, O. Aşyrow, A. Kaşaňow, H. Geldiýew, A. Öwezow TÄsin matematikanyň syrlary

80. Ýoluň ýarysyny geçeninden soň awtobus tizli­
gini 25% artdyrdy we barmaly ýerine ýarym sagat öň 
bardy. Awtobus ähli ýoly näçe wagtda geçdi? 
81. 6­njy synpda okaýan Aman we onuň 1­nji synp­
da okaýan jigisi Myrat birwagtyň özünde öýlerin­

---

58
den çykyp mekdebe tarap ugradylar. Myradyň ädimi 
Amanyňkydan 10% gysgady, emma ol Amana sereden­
de 10% köp ädim ädýärdi. Olaryň haýsysy mekdebe öň 
barar?
Çözülişler we jogaplar
1. 
1
2
1
3
1
6
1
+
+
=
 bolany üçin sanyň ýarysyny, üçden 
birini, altydan birini goşup, ol sanyň özüni alarys.
2. 
2
1
3
1
6
1
1
+ + =
bolany üçin. 
3. Maksadyň içen süýdi 
6
1
3
1
2
1
1
+ + =
käsä deň. Onuň 
içen çaýy hem bir käsä deň.
4. 
3
1
bölegini. Ýolagçy ýoluň ýarysyny geçenden soň 
uklaýar. Ol oýananda galan ýoluň 
3
1
­ini geçmeli bolýar. 
Diýmek, ol galan ýoluň 
3
2
bölegini uklap geçiripdir. Ga­
lan ýoluň 
3
2
bölegi tutuş ýoluň 
3
1
bölegine deňdir.
5. 3 depder we üç ruçka 0,9 + 1,2 = 2,1 manat. Onda 
1depder we 1 ruçka 2,1:3 = 0,7 manat bolar. 1 depder 
0,9 – 0,7= 0,2 manat, 1 ruçka 1,2 – 0,7 = 0,5 manat 
bolar.
6. 9 sagatda dikuçaryň sürüjisi uçman, gämide gi­
den bolsa, ol 9⋅60 = 540 km geçerdi. Emma ol 9 sa gatda 
960 km geçipdir. Diýmek, ol 960 – 540 = 420 km köp ýol 
geçipdir. Ol dikuçarda sagatda 200 – 60 = 140 km köp ýol 
geçýär. Diýmek, dikuçar 420 : 140 = 3 sagat uçupdyr.
7. Duşuşýançalar birinji tigirli 2⋅10=20 km, ikin­
ji tigirli bolsa 2⋅15=30 km ýol geçmeli. Diýmek, du­

---

59
şuşmazlaryndan 2 sagat öň olaryň arasyndaky uzaklyk 
20+30=50 kilometr bolar.