«Bayanlar toplamı» mbs ha’m u’zliksiz oqıw bag’darlamasındag’ı oqıwshılardın’ baylanıslı so’ylewin o’siriwge tiyisli talaplardan kelip shıqqan halda du’zildi. Toplamdag’ı tekstler tematikalıq ta’repten ra’n’be-ra’n’

TAYAR REJE TIYKARINDA TOLIQ BAYAN JAZIW USHIN TEKSTLER
Tuwrılıq
A’yyem zamanda bir patsha saray qurdırmaqshı bolıptı. Ol ustalardı shaqırıp, maqsetin aytıptı.
Ustalar qala ha’m awıllardan tuwrı o’sken tereklerdi izlepti. Aqırı jalg’ız jasawshı bir kempirdin’ ha’wlisindegi tuwrı o’sken terekti tan’laptı. Olar kempirge tilla ten’geler berip, terekti kesip alıp ketipti.
O’nermentler terekten u’stin tayarlaptı. Onı saraydın’ ortasına ornatıptı. U’stindi nag’ıslar menen bezepti. Ol saray shırayın ashıp jiberipti.
Adamlar saraydı ko’riwge kelipti. Terek tuwrı o’skeni ushın shıraylı bezenip, adamlar itibarın o’zine tartıptı ha’m izzet-hu’rmetke erisipti. (74 so’z)


Analiz: Patsha ne qılmaqshı boldı? Ustalar ne qıldı? Ne saray shırayın ja’ne de ashıp jiberdi? Ne ushın terek izzet-hu’rmetke eristi?
Reje:
1. Patsha saray qurdırmaqshı bolıptı.
2. Tuwrı o’sken terek.
3. U’stin saray shırayın ashıp jiberipti.
4. Terek izzet-hu’rmetke erisipti.
Tayanısh so’zler: o’nerment, nag’ıslar, itibarın, izzet-hu’rmet.
Teksttegi tilla ten’geler, nag’ıslar, izzet-hu’rmet so’zleri ornında qanday so’zlerdi isletiw mu’mkin?


Ziyrek
Qıs. Qar jawmaqta. Zamirga qan’sılag’an dawıs esitildi.
Zamir a’tirapqa qaradı. Terek janında jatqan ku’shikti ko’rdi. Onı u’yine alıp keldi.
Zamir ku’shikke «Ziyrek» dep at qoydı. Ku’shikti uzaqqa ılaqtırılg’an na’rseni alıp keliwge u’yretti. Awg’a alıp bardı.
Bir ku’ni Zamirdın’ a’kesi Qasım ag’a Ziyrekti alıp awg’a bardı. Ol bir tu’lkini atıp jaradar qıldı.
Ziyrek tu’lki ta’repke juwırdı. Qasım ag’a iyt artınan jetip bardı. Ziyrek tu’lkinin’ alqımınan tislep, qarg’a basıp, Qasım ag’ag’a ja’rdem berdi. (71 so’z)


Imla: izbe-iz kelgen birdey dawıslı so’zler (uzaqqa) u’stinde islenedi.
Analiz: Birinshi, ekinshi abzatstan nelerdi bildin’iz? Zamir Ziyrekke nelerdi u’yretti? Zamir dem alıs ku’nleri ne qıldı? Awda Qasım ag’ag’a Ziyrek qanday ja’rdem berdi?