Bekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik – iqtisodiyot instituti

9.4. Detallarni galvanik usullari bilan tiklash. 
 
Detallarni galvanik qoplamalar bilan tiklash elektrolid xodisasiga asoslangan. 
Ma‘lumki, ikkinchi tur o’tkazgichlar, ya‘ni to’z, ishqor, kislota va boshqa 
ximiyaviy birikmalarning eritmalari elektrolitlar deyiladi. 
Elektrolitlardan elektr toki o’tkazilganda elektroliz sodir bo’ladi. 
Detal tok manbaining manfiy qo’tbiga qatodga ulanganda, uning yoyilgan 
sirtig’a metall o’tiradi. Tokning musbat qo’tbiga ulangan anod ikkinchi elektrod 
sifatida xizmat qiladi. 
Hozirgi vaqtda traktor va avtomobillarning 85% dan ortiq detallari, 
dvigatellarning esa 95% detallari 0,3 mm metall yeyilish bilan brak qilinadi. Ularni 
galvanik usulda tiklash ancha samarali xisoblanadi. Bu usulning suyuqlantirib 
qoplashga nisbatan qator afzalliklari mavjud: jixozlarning oddiyligi; tushunish 
osonligi; detalni amalda qizimasligi sababli metallda stro’qtura o’zgarishlar sodir 
bo’lmaydi. Kam yoyilgan detallarni tiklashda yeyilishga chidamli qoplamalar olish 
imkonini beradi. 
Kamchiligi jarayonni sermehnatligidir. 
Miqdoriy jihatdan, elektrolid jarayoni Faradeyning qonunlariga buysunadi: 
-Eletroliz vaqtida ajralib chiqqan moddalarning og’irlik miqdori eritmada o’tgan 
elektr miqdoriga to’g’ri proportsionaldir. 
-Elektrodlarda bir xil miqdordagi elektr ta‘sirida hosil bo’lgan har xil 
moddalarning og’irlik miqdorlari ularning ekvivalent og’irliklariga proportsional. 
Elektrolitdan bir soat mobaynida bir amper elektr toki o’tkazilganda qatodda 
o’tirib qolgan metall miqdori (gramm hisobiga) elektroximiyaviy ekvivalent deyiladi. 
Faradeyning ikkala qonunini umumiy ko’rinishda quyidagicha ifodalash 
mumkin: 
М
т
 = CJ * t
o
 ; 
М
т
 

---

51