Bekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik – iqtisodiyot instituti

 
9.3. Gaz alangasida va plazmaviy metallash usullari. 
Gaz alangasida metallash. Gaz alangasida metallashda purkaladigan metall 
yonuvchi gaz bilan kislorod alangasida suyuqlantiriladi, Siqilgan havo yoki inert gaz 
yordamida esa purkaladi. Yonuvchi gaz sifatida atsetelen, propan-bo’tan va 
boshqalar ishlatiladi. 
Detalning yuzasini ishlash imkoniyatini tiklashda gazaviy metallash rejimi: 
Simning diametri – 1,2…3,0 mm 
Simning o’zatilish tezligi – 4,5…6,0 m/min 
Siqilgan havo bosimi – 3…5 kg/sm2 
Havo sarfi – 0,6…0,8 m3/min 
Atsetelen bosimi – 0,04…0,6 kg/sm2 
Atsetelen sarfi – 240…850 l/soat 
Kislorod bosimi – 2…7 kg/ sm2 
Kislorod sarfi – 600…1200 l/soat 
Soplodan detalgacha bo’lgan oraliq– 100…150 mm. 
Gazaviy metallashda qoplash juda yuqori sifatli chiqadi. Metall va nisbatan bir 
jinsli zarralarga parchalanadi, legirlovchi elementlar uncha ko’p quyib ketmaydi, 
qoplamdagi oksidlar qushilmasi 3% dan ortmaydi. 

---

50 
Plazmaviy metallash. Mashina detallarini tiklashning istiqbolli usullaridan 
biridir. Bu jarayonning mohiyati shundan iboratki, bunda plazma oqimi yordamida 
suyuqlantirilgan metall plazma xosil qilish va ximoyalashda ishlatiladigan o’sha 
gazlar yordamida purkalib qoplanadi. 
Plazma yuqori temperaturadagi kuchli ionlashgan modda bo’lib, uning tarkibida 
ko’p miqdorda zaryadlangan zarrachalar bo’ladi. 
Plazmani xosil qilish uchun plazmatron deb ataladigan gorelkalardan 
foydalaniladi. Gazni plazmatronning tor teshigidan (siqiq xolda) elektr yoy 
razryadini o’tkazib xosil qilinadi, natijada ionlanish darajasi oshadi. Harorat 7000-
18000oC gacha bo’ladi 
Yuqori temperaturali plazma oqimi yordamida amalda har qanday qiyin 
suyuqlanadigan materiallar (volfram, tsirkoniy (IV)-oksid, alyuminiy oksidi, 
shuningdek, karbid, borid, nitrid va boshqa qiyin suyuqlanadigan birikmalarni yuqori 
tezlikda hamda bir tekis qoplash mumkin. Qoplamani deyarli hamma materiallarga, 
jumladan shisha plastikaga ham qoplash mumkin. 
Plazma xosil qilish va neytral gazlar-argon, azot hamda ularning aralashmalarini 
ishlatilishi legirlovchi elementlarni kam quyishini va kam oksidlanishini ta‘minlaydi.