Berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik univеrsitеti “elektrenergetikasí” kafеdrasí

Áhmiyetli sózler:
Metrologiyalíq tekseriw, metrologiyalíq ekspеrtiza, ólshew qurílmalarín sínaw, sínaw laboratoriyalarín akkrеditatsiyalaw, ónimdi sertifikatlastíríw, idoralíq metrologiyalíq xizmet.


Adebiyatlar.

1. 
   Ózbekstan Respublikasíníń 1994 jíl fevralda baspadan shíqqan standartlastíríw, metrologiya, sertifikatlastíríw haqqíndaǵí nízamlarí.
   
2. 
   N.I. Tyurin. Vvedenie v metrologiyu. M.: Izdatelstvo standartov. 1976 g.
   
3. 
   Krílova A.N. Osnoví metrologii, standartízatsii i sertifikatsii. M.: Audit, 1998 g., YUNITI.
   

Tekseriw sorawlarí.

1. 
   Ónimníń metrologiyalíq támiynati boyínsha “Ózstandart” agentligine júkletilgen waziypalar.
   
2. 
   Yuridikalíq táreplerdiń metrologiyalíq xizmetler, olardíń waziypalarí, wákalatlarí, dúzilisi.
   

7-Lektsiya.
MÁMLEKET QADAǴALAWÍ
Reje:

1. 
   Mámleket qadaǵalawí, “Ózstandart” agentliginíń tiykarǵí basqaríw funktsiyasí. Mámleket qadaǵalawíníń waziypalarí, túrleri.
   
2. 
   Respublika xalíq xojalíǵí tarmaqlarína mámleket standartlarín engiziw tártipleri.
   

7.1. Mámleket qadaǵalawí, “Ózstandart” agentliginíń tiykarǵí basqaríw funktsiyasí. Mámleket qadaǵalawíníń waziypalarí, túrleri.

Ózbekstan Respublikasí aymaǵínda jaylasqan xalíq xojalíǵíniń hámme tarmaqlarínda standartlar, texnikalíq shártlerdi engiziw hám olarǵa ámel etiwdi, ólshew qurílmalarín xalatín mámleket qadaǵalawín “Ózstandart” agentligi idaralarí ámelge asíradí. Ol tarmaqlar aralíq хaraktеrge iye bolíp, kárxana hám shólkemlerdiń islep shíǵaríp atírǵan ónimi hám kórsetetuǵín xizmetlerin sapa kórsetkishlerine juwapkershiligin jánede artíwína tiykar boladí. Mámleket qadaǵalawí múlkshilik formasínnan qatiy názer ónim islep shíǵaríwshí, oní rejelestiriwshi hám joybarlastíríwshí hámme shólkemler hám kárxanalar ushín májbúriy bolíp esaplanadí.

Mámleket qadaǵalawí standartlastíríw tarawlarínda mámleket intizamín asíríw, standartlar hám texnikalíq shártlerdi buzíw xalatín aldín alíw hám standart talaplarína juwap bermeytuǵín ónimlerdi islep shíǵaríwíníń aldín alíw maqsetinde ótkiziledi.
Mámleket qadaǵalawíníń tiykarǵí formasí sípatínda “Ózstandart” agentligi rejesine muwapíq ótkiziletuǵín tańlap alíp tekseriwler esaplanadí. Bul rejeda xalíq xojalíǵí ushín oǵada áhmiyetli bolǵan sanaat hám awíl xojalíǵí ónimlerin tekseriw tiykar etip alínadí.
Soníń menen, tiykarǵí buyímlardí tayarlawshí tek ǵana kárxanalardíń emes, bálkim shiykizat, materiallar, jíynawshí buyímlardí jetkerip beriwshilerdi da komplеks tekseriw názerde tutíladí.
Mámleket qadaǵalaw idaralarína keń wákalatlar bеrilgen bolíp, olarǵa standart hám texnikalíq shárt talaplarín buzíwshí yamasa óz waqtínda engizilgen kárxana hám shólkemlerge nátiyjeli tásir etiw huqíqína iye bolíp esaplanadí.
Mámleket qadaǵalaw idaralarí standart yamasa texnikalíq shárt talaplarína sáykes kelmeytuǵín, sapasíz ónimlerdi jetkerip beriwshi kárxanalar, soníń menen sawda shólkemleri hám satíw ushín jetkerip beriwshi shólkemlerdiń iskerligin toqtatíw huqíqína iye bolíp esaplanadí. Egerde standart hám texnikalíq shártge sáykes kelmeytuǵín ónim satílǵan bolsa, kárxana hám shólkemlerdiń bunnan aldínǵí paydalaríníń hámmesi mámleket byudjеti esabína óndiriledi, hámde ónim islep shíǵaríw esabatína kiritiw qadaǵan etiledi.
Joqarída aytílǵanday mámleket qadaǵalawíníń ónim sapasí boyínsha alíp barílíp atírǵan tekseriwleri hám talaplaríníń artíwí kárxanalardí ónim sapasí kórsetkishlerin joqarí dárejege kóteriw ushín ózlerinde bar hámme imkaniyatlarín iske salíwga májbúrleydi.
Mámleket qadaǵalawí idaralardí tarawlar boyínsha is júritiwleri de xalíq xojalíǵí ushín oǵada áhmiyetli bolǵan ónimler islep shíǵaríwǵa ózaldína itibardí kúsheytiredi.
Mámleket qadaǵalawíníń tiykarǵí waziypalarí tómendegilerdan ibarat:

• 
  standartlar hám texnikalíq shártlerdi óz waqtínda engiziw hám oǵan ámel etiwdi támiynlew;
  
• 
  ólshewlerdi birdeyligin hám talap etiletuǵín aníqlíǵín támiynlew
  
• 
  standart hám texnikalíq shártler talaplarín buzílíwí soníń menen, sapasíz ónimlerdíń islep shíǵarílíwí sebeplarin aníqlaw;
  
• 
  bazar ekonomikasí sharayatí talaplarína sáykes kelmeytuǵín texnikalíq hújjetlerin aníqlaw hámde standartlar hám texnikalíq shártlerdi ilimiy-texnikalíq dárejelerin asíríw shara ilajlarini kóriw;
  
• 
  standartlardaǵí hám metrologiya xizmetleri iskerligin qadaǵalaw;
  
• 
  ónim sapasín basqaríw sistemasín barlíǵín hám oní endiriwdi qadaǵalaw.