Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi 5580200 − «Bino va inshootlar qurilishi»

 
Yirik panelli binolarni barpo qilish texnologiyasi 
Yirik panelli binolarni barpo qilishda jarayonlar tarkibi quyidagicha: 
tayyorlov ishlari, binoning yer osti qismini barpo qilish, yer usti qismining 
yig‘ma temir-beton elementlarini montaj qilish, tom qoplamasini qurish, 
elektr-montaj, santexnika, pardozlash ishlari, obodonlashtirish, territoriyani 
ko‘kalamzorlashtirish. 
Binolarni montaj qilish texnologiyasi ularning qurilish-konstruktiv 
hususiyatlariga bog‘liq bo‘ladi. 
41

---

Karkassiz binolarni montaj qilish. Bunday binolarni montaj qilishning 
bir necha usullari mavjud:
1) кarkassiz binolarni montaj qilish zina qafasi elementlarini 
o‘rnatishdan boshlanadi, so‘ngra esa tashqi va ichki devor panellari va 
pardevorlar o‘rnatiladi.
2) кarkassiz binolarni montaj qilish seksiyalararo ko‘ndalang 
devorlarning ikkita sidirg‘a panellarini va ichki bo‘ylama devorning bitta 
panelini o‘rnatishdan boshlanadi. Тutashtiriluvchi elementlarni to‘g‘rilash 
va yakunlovchi mahkamlanishidan so‘ng bikir geometrik tizim hosil 
bo‘ladi va u boshqa barcha devor panellari uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. 
Keyinchalik montaj qilishni seksiyama-seksiya yopiq katakchalar hosil 
qilish tartibida olib boriladi. Bunda har bir katakcha o‘z ichiga quyidagi 
panellarni olgan bo‘ladi: ko‘ndalang ichki devorlarning qadam oralab 
o‘rnatilgan ikkita panelini, ichki bo‘ylama devorning bitta panelini va 
tashqi devorlarning tutashgan ikkita panelini.
Zina qafaslarining yig‘ma elementlari ichki va tashqi devor panellari va 
pardevorlar bilan bir vaqtda o‘rnatiladi. So‘ngra temirbeton orayopma 
plitalar o‘rnatiladi. Binoning birlashtirilgan tomini montaj qilishda dastlab 
eng yuqori qavati ustidagi yopma plitalar yotqiziladi va karnizning plitalari 
o‘rnatiladi. So‘ngra elementlarning qistirma detallari to‘g‘rilanadi va 
payvandlanadi, issiqlikdan izolyatsiyalovchi qatlam va sementli-qumli 
qorishmadan tekislovchi qatlamni qurish amalga oshiriladi. Barcha 
muhandislik kommunikatsiyalari o‘tkazilib, ventilatsiyaga oid shaxtalar va 
havo so‘rgichlar montaj qilib bo‘lingandan so‘ng o‘ramli ashyolardan tom 
qoplamasini yotqizishga kirishiladi.
Montaj qilinuvchi elementlarni vaqtinchalik mahkamlash va 
to‘g‘rilashni bikir sharnirli bog‘lovchilar, bikir tirgovuchlar, tashqi va ichki 
burchakbop strubsinalar yordamida amalga oshiriladi. 
Bino elementlarini montaj qilishning maqsadga muvofiq bo‘lgan ketma-
ketligi quyidagicha: dastlab montaj kranidan eng uzoq joylashgan 
devorning panellari, so‘ngra ichki devor panellari va nihoyat montaj 
kraniga eng yaqin tashqi devorlarning panellari o‘rnatiladi. Bu shundan 
dalolat beradiki, montaj qilish jarayoni «kranga qarab» yo‘nalishi da 
amalga oshiriladi. Binoning orayopma plitalari ham shunday usulda montaj 
qilinadi. 
Тo‘la karkasli bo‘lmagan binolarni montaj qilishda dastlab zina qafasi 
atrofida joylashgan tashqi devor panellari o‘rnatiladi, so‘ngra panellar 
yopiq konturli katakcha tamoyiliga asosan montaj qilinadi.
Ichki ustunlar yopiq konturli katakcha hosil qiluvchi bo‘ylama tashqi 
devor panellari montaj qilingandan so‘ng o‘rnatiladi. So‘ngra ustunlarga 
42

---

tutashuvchi ichki devor panellari o‘rnatiladi. Orayopma plitalar binoning 
barcha vertikal yo‘nalgan elementlari va to‘sinlari, hamda sanitar-texnika 
kabinalari montaj qilingan sari o‘rnatilib boradi. 
Karkasli-panelli binolarni montaj qilish ustunlar va rigellarni 
o‘rnatishdan boshlanadi. Ularni montaj qilgandan so‘ng ichki devor 
panellari, zinalar elementlari, pardevorlar, sanitar-texnika kabinalari va 
tashqi devor panellarini o‘rnatishga o‘tiladi. Oxirgi navbatda orayopma 
plitalar yotqiziladi. 
Yirik panelli binolarning konstruktiv yechimidan qat’iy nazar barcha 
vertikal elementlari montaj qilish vaqtida oldindan to‘g‘rilanadi va 
vaqtinchalik mahkamlanadi. Bitta zaxvatka doirasida barcha elementlar 
oxirgi marta to‘g‘rilangandan so‘ng qistirma detallarni payvandlash, 
qurilish konstruksiyalarini korroziyadan himoyalash, tutashma va 
choklarni zichlash va qorishma bilan to‘ldirish ishlari amalga oshiriladi. 
Korroziyaga qarshi himoyalash ishlari yuzalarga lok-bo‘yoqli 
tarkiblarni surtish, metallga oid va boshqa qoplamalar bilan qoplash yo‘li 
bilan amalga oshiriladi. 
Choklarni zichlash g‘ovak tasmalar va mahsus mastikalardan 
foydalanib bajariladi. Тashqi devorlarni montaj qilish bilan bir vaqtning 
o‘zida choklarni zichlash ishlarini bajarishda ilgari o‘rnatilgan devor 
panellarining chekkalari iflosliklardan tozalanadi va yelimlovchi mastika 
bilan gruntovka qilinadi. So‘ngra tagqistirmani yelimlab yopishtirib sirti 
yelimlovchi mastika bilan qoplanadi. 
Choklarni to‘ldirish − eng murakkab va sermehnat jarayon hisoblanadi. 
Bunda tashqi devor panellari o‘rtasidagi chokning ichki bo‘shlig‘i 
zichlovchi ichquyma bilan to‘ldiriladi, tashqi va ichki devor panellari 
o‘rtasidagi choklar esa qurilish qorishmasi bilan to‘ldiriladi.