Биология йўналиши учун “Иммунология” фанидан орал назорат иши саволлари

22. Лимфоцитлар генезиси ҳақидаги замонавий фикрлар.

Начало формы

Конец формы

Подробнее
instagram.com
Перейти


Реклама

Лимфоцитлар

Лимфоцитлар [лимфа ва юн. kytos – ҳужайра] – одам ва умуртқали ҳайвонлар оқ қон ҳужайраси – лейкоцитларнинг бир тури (агрнулоцитларга киради). Улар айрисимон без, лимфа тугунлари, талоқ ва кўмикда ишланиб чиқади. Лимфоцитлар кичик (4,5-6,5 мкм), ўрта ва йирик диаметрли (10-18 мкм) хилларга бўлинади. Лимфоцитлар амёбасимон ҳаракатланиш, шунингдек, моноцитлар, макрафаглар, фибробластлар (фагоцитоз қиладиган йирик ҳужайралар) ва бошқа(лар)га айланиш хусусиятига эга; у ҳимоя вазифасини бажаради; антителолар ҳосил бўлишида (пламатик ҳужайраларга айланиб) иштирок этади, бошқа ҳужайраларга озиқ моддалар етказиб беради ва ҳ. к. Қоида лимфоцитлар сонининг камайиши лифоцитопения, кўпайиши эса лимфоцитоз дейилади.


23. Лимфоцитларнинг тимусга боғлиқ ривожланиши. Тимус безининг фалолиятининг Т лимфоцитларининг генезиси. Т- ни фарқлашда тимуснинг турли тузилмаларининг аҳамияти. Лимфоцитлар.
24. Т-лимфоцитларнинг асосий функционал хусусиятлари. Миграция ва бошқа жойга кўчириш Т- ҳужайралар.
25. Лимфоцитларнинг тимусдан мустақил ривожланиши. Фабрицус халтаси ва қушларда тутган ўрни. В-лимфоцитлар сут эмизувчиларнинг суяк илиги.
Хужайравий ва гуморал иммунитетни бошқарилишида асосан иммун тизим аъзолари мухим рўл ўйнайди. Бу жараёнда имммун тизими марказий органлари ахамиятли хисобланади. Марказий органларга айрисимон без, тимус, суяк кўмиги ва фабрициус халтаси киради. Асосий вазифалари иммун тизим хужайраларини ишлаб чиқаришдан иборат.
Тимус - Т лимфоцитлар ихтисослатувини таъминлайди. Таркибида тимоцит хужайралар бўлиб, тимотин гармонини тақсимланишида ахамиятга эга. 2 қисмдан иборат: пўстлоқ қават ва мағиз қават
Пўстлоқ қаватида асосан етилмаган тимоцит хужайралари булади. Мағиз қаватида эса шаклланган Т лимфоцитлар макрофаглардан иборат. Бу тимоцит хужайраларини энага хужайралар хам жейилади. Булар ситокинлар ишлаб чиқаришида хам ахамиятга эга.
Тимус тимян ўсимлиги баргига ўхшаганлиги сабабли тимус дейилади. Тажрибаларда бу орган олиб ташланса Т лимфоцитлар ишлаб чиқариш бутунлай тўхтайди.
Тимусда 3 хил хужайралар

1. 
   Т хелперлар
   
2. 
   Т супрессорлар
   
3. 
   Т киллерлар
   

Эмбрионал ривожланишни 7-8 хафтасида дастлабки лимфоцитлар ишлаб чиқариш намоён бўлади. Хомилани ривожланишида ахамиятга эга. Балоғат ёшга келиб тимус тўлиқ етилади. Ундан сўнг тимус кичраяди. 60ёшдан кейин 6 г. Яни рудимент холатида сақланади. Қон яратувчи лимфоид орган хисобланиб қизил илик хамда сариқ иликдан иборат. Одам танасининг 4.5% ташкил қилади. Умумий вазни 2.5-3 кг гача булади. Қон хосил қилувчи хужайралар суяк кўмигида асосан ўзак хужайралар орқали амалга оширилади. Қоннинг шаклли эоементларидан ташқари шиллиқ хужайраларининг барчаси суяк кўмигида етилади. Қизил суяк кўмиги асосан бу хужайраларнинг етилишида ахамиятли хисобланади. Сариқ суяк кўмиги эса гемопоэтик элементлар йўқлиги билан фарқ қилади. Кекса ёшли инсонларда кўп булади. Хосил бўлиш жараёнини гемотопоэз дейилади. Улар хосил қилувчи иўқимани гемопоэтик тўқима дейилади.
Фабритиус халтаси. Иммун тизимининг марказий органи хисобланиб фақат қушларга хос. Клоаканинг барсал устида жойлашган эмбрионал ривожланишни 12 кунидан бошлаб ривожланади. Асосан Т ва В лимфоцитлар ишлаб чиқаради 2 та қаватдан мия ва пустлоқ қаватиган иборат.
Мия қаватида – прозматик хужайра шаклланган ва В лимфоцитларни ишлаб чиқаради.

26. Ўзак ҳужайралари. В-лимфоцитларнинг кетма-кетлиги.

Аввало инсонни тузилиши хақида қисқачи тушунча. Инсон бир-биридан ажралмас жуда кўп тизимлардан (тери қоплама, мушак, суяк, бўғим, хазм, нафас, қон айланиш ва бошқа тизимлар) ташкил топган. Хар бир тизим бир қанча органларни биргаликдаги ишидан пайдо бўлади(нафас тизими – бурун, халқум, хиқилдоқ, трахея, бронх, алвеола). Хар бир тўқима жуда кўплаб хужайралардан ва хужайра атрофи тўқимасидан ташкилланади. Инсон танасида 220 хил хужайра тури мавжуд. Бу хужайраларнинг аксарияти маълум вақт яшайди ва халок бўлади. Уларнинг ўрнини янги хужайралар эгаллайди. Мана шу янги хужайралар хаммаси ўзак хужайралардан пайдо бўлади.