Биринчи боб. Концепт терминининг когнитив тилшуносликда ва лингвомаданятшуносликдаги ўрни ва аҳамяти

6). “Tongue” концепти – бу кескир зувон (хиссиётга таъсир кўрсатадиган бирор нимага нисбатан қўлланилади)
Тилнинг ўзига хос хусусиятлардан бири унинг ўткир ва кескир зувонлигида кўринади. Тилда ифодаланган айрим сўзлар инсонларни осмонга кўтариб, баъзиларини эса пасга ёки тошларга тушириш мумкин. Бу тилнинг ҳақиқатлиги ва фойдаланувчи салоҳиятидан келиб чиқади. Бу холлар қарорини кескин қабул қилишда рўёбга чиқади;
Tongue is sharper than a sword (тил қиличдан ҳам ўткирдир).
Биз юқоридаги мақолдан халқининг сўз кучиқандай кескир эканлигини кўриш мумкин. Ушбу мақолларда тил ҳаётдаги мақсадга эришиш учун хар қандай нарсадан кучли тиғ воситаси сифатида акс этади.
One can cut one‟s head, he cannot cut his tongue (Бошни танадан жудо қилиш мумкин, лекин тилдан эмас).
Ҳар доим инсон аччиқ ҳақиқатга юзма-юз туриши керак. Ёлғоннинг ширин маваси хеч қачон хазм бўлмайди. Бир кун келиб фош бўлганда инсон уялиб қолади ва ўзгалар фикрини ўзгаришга сабаб бўлади.
Language is a sword (тил – бу тиғ)
Ушбу мақолда биз тилнинг кескирлигини ва ўткирлигини кўришимиз мумкин. Одамлар ўз фикрини ифода этиб, тўғри сўзласа, хар қандай рақибни, хар қанча кучли бўлсада мағлуб этиши мумкин.
7). “Tongue” концепти – тилнинг яхши ёмон таъсири
Тил яхши ва ёмон таъсирга эга бўлиши мумкин. Тилнинг бундай хусусиятларини қуйидаги мақолларида кўришимиз мумкин:

1. 
   The sweetest is a tongue, the most bitter is also a tongue (Аччиктил – захриилон,чучуктилга – жонкурбон.).
   
2. 
   The softest is a tongue, the hardest is also a tongue (Тилинг юмшоқ бўлса, хаётинг сокин ўтади).
   
3. 
   A tongue is like a bee, it has got both honey and poison (Тил асаларига ўхшайди унда асал ҳам бор заҳар ҳам).
   
4. 
   The tongue is both touer freiend and enemy (Дўст қилган ҳам тил, душман қилган ҳам тил ).
   
5. 
   A tongue makes you both cry and please (Ёғлатадиган ҳам йеғлатадиган ҳам тил).
   

Инглиз илида шундай мақоллар борки, биз уларни халқ тили, бола тили, аёл тили, ғийбат, ёмон одамнинг тили, камбағал одамнинг тили, соқов одамнинг тили каби ижтимоий ва жисмоний хусусиятларига ҳам ажратишимиз мумкин:

1. 
   A child is pretty with his/her behavior and sweet with his/her tongue (Бола тили билан шириндир).
   
2. 
   A child‟s tongue is sweet, a grandchild‟s language is much sweeter (Данагидан манғизи ширин).
   
3. 
   A Childs‟ tongue is honey (Бола ширин, боладан ҳам тили ширин).
   
4. 
   A woman can understand a woman‟s language (Қуш тилини қуш билади).
   
5. 
   A bad woman‟s tongue is bitter (Ёмон аёлни тили ҳам ёмон бўлади).
   
6. 
   A bad person‟s tonguebitter (Ёмон инсонди тили ҳам ёмон бўлади).
   
7. 
   A gossip‟s tongue always itches (Ғийбатчининг тили дойим қичиб туради).
   
8. 
   A bad person‟s knife is in his/her tongue (Ёмон одамнинг пичоғи тилида бўлади).
   
9. 
   Only her mother can understand a dumb girl‟s language (Онасини кўриб қизини ол).
   
10. 
    There is no diet for a fool person (Жиннини тилини тийиб бўлмай).
    
11. 
    The person who is in debt has a short tongue (Иш битгунча эшакни хам тоға дейдилар).
    
12. 
    A poor person‟s tongue is short, and neck is curve (Камбағални тил куйса ҳам уйи куймасин).