Биринчи боб. Урбоэкологик вазият ва уни ўрганишнинг илмий-назарий асослари


Download 213.44 Kb.
bet19/19
Sana28.12.2022
Hajmi213.44 Kb.
#1015697
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   19
I-боб бўйича хулоса
Инсониятнинг прогрессив ривожланишини қайтариб бўлмайдиган эволюцион жараёнлар сингари тўхтатиш ёки қайтариш мумкин эмас. Шу муносабат билан айтиш мумкинки, урбанизация бутун инсониятнинг келажаги, чунки саййорадаги шаҳар аҳолисининг улуши тобора ўсиб бормоқда. Маълум маънода, урбанизация жараёни олимларга глобал экология, инсон экологияси ва замонавий урбоэкологик муаммоларни ҳал қилиш имкониятини беради. Ушбу бобда олиб борилган тадқиқотлар шуни кўрсатадики:

  • Урбанизация жараёни ривожланган сайин нафақат уни тартибга солиш ва бошқариш, балки экологик ҳолат ва аҳоли саломатлиги билан боғлиқ муаммолар ҳам ортади ва айнан шу муаммолар билан урбоэкология фани шуғулланади;

  • Дастлаб ўтган асрнинг 50-йилларигача “табиат ва жамият” муносабатлари жадаллашуви жараёнида шаҳарларни қандай ташкил этиш масалаларига эътибор қаратилган бўлса, эндиликда шаҳарларнинг экологик ҳолати ва уни оптималлаштириш масаласи долзарб аҳамият касб этмоқда;

  • Урбоэкологик ҳолатни ўрганишга оид ёндашувлар шаҳар муҳитини турли параметрлар ва тушунчалар орқали тадқиқ қилади ва бунда ҳар бир ёндашувнинг мақсади, ижобий ва салбий томонлари билан бир қаторда, ушбу ёндашувлар асосида вужудга келган янги тармоқлар ҳам мавжуд;

  • Шаҳарлар экологик ҳолатини баҳолашда тури олимлар турлича индикаторларни вўллашади. Индикаторларни танлашда халқаро экологик сиёсатга алоқадорлик, миллий устувор вазифаларга алоқадорлик, кенг жамоатчилик учун аниқ ва равшанлини, баҳолаш учун мақбул методология мавжудлиги, тегишли маълумотларнинг узоқ йиллик тўплами мавжудлиги ва прогноз қилиш имкони кабиларга эътибор қаратиш керак.

1 Н.Б. Косарева, Т.Д. Полиди, А.С. Пузанов «Экономическая урбанизация» Москва 2018

2 В.А. Хомич «Экология городской среды» Омск 2002

3 https://population.un.org/wup/DataQuery/

4 Пивоваров Ю.Л. Городские системы: исходные понятия, эволюция, перспективы / Ю.Л. Пивоварова // География в школе. – 2001. – №6. – 3-с.

5 Социально‑экономическая география: Понятия и термины. Словарь-справочник. / Под ред. А.П. Горкина. – Смоленск: Ойкумена, 2013. – 328 с.

6 https://www.who.int/news-room/fact-sheets

7 HEWINGS, G. J. (2012, October). Urban dynamics: some critical modeling issues. In conference on “Future challenges of the new urban world: what model of development for the Moroccan city (pp. 1-2).

8 Ф.Ф. Исхаков, А.А. Кулагин, Г.А. Зайцев «Урбоэкология» Учебное пособие УФА 2015, 224-ст.

9 Васильева, Л.В. Защита окружающей среды / Л.В.Васильева. – Москва: МГА, 2001.

10 Турсунов “Социально-географические аспекты исследования экологической ситуации кркпного города (на примере г.Ташкента)” номзодлик дис.

11 Петров геоурбанистикада морфологик таҳлил масалаларини, Р.Парк илк маротаба шаҳарлар экологиясини инсон хулқ-атворига таъсирини ўрганди.

12  National Institute on Deafness and Other Communication Disorders. Noise induced hearing loss. May 9, 2016.

13 ЖССТ ҳисобот маърузаси материаллари 2020

14 Малой медицинской энциклопедии. Москва 1966

15Rose G. Environmental factors and disease: the manmade environment. Br Med J (Clin Res Ed). 1987 Apr 11;294(6577):963-5. doi: 10.1136/bmj.294.6577.963. PMID: 3107674; PMCID: PMC1246014.

16 Мухина Л.И., Преображенский В. С, Ретеюм Л. Ю. География, техника, проектирование//Новое в жизни, науке, технике. Сер. Наука о Земле. № 5. М

17 Моддаларнинг бир ҳолатдан бошқа ҳолатга ўтиб туриш жараёни тушунилади.

18 A B Sukhoveeva 2019 IOP Conf. Ser.: Earth Environ. Sci. 381 012087

19 Ramaswami, A., Weible, C., Main, D., Heikkila, T., Siddiki, S., Duvall, A., ... & Bernard, M. (2012). A social‐ecological‐infrastructural systems framework for interdisciplinary study of sustainable city systems: An integrative curriculum across seven major disciplines. Journal of Industrial Ecology16(6), 801-813.

20 Fielding, J. E., Brownson, R. C., & Green, L. W. (2011). Understanding of determinants and their health impact. Annual Review of Public Health32(1).

21 Jones, M. L., Randall, R. G., Hayes, D., Dunlop, W., Imhof, J., Lacroix, G., & Ward, N. J. (1996). Assessing the ecological effects of habitat change: moving beyond productive capacity. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences53(S1), 446-457.

22 Amirova, N., Sargina, L., & Khasanova, A. (2020). Natural resource potential as a factor in the formation of the region’s natural-economic system. In E3S Web of Conferences (Vol. 174, p. 02011). EDP Sciences.

23 Гладкевич Г.И., Макунина А.А., Ратанова М.П., Остапенко Л.С. Опытсоставления территориальных схем охраны природы (на примере Тульской и Ярославской области) // Вестник Моск. ун-та.
* Инсон фаолиятининг атроф-муҳитга ва табиий муҳитга, шу жумладан литосферага таъсир қилиш даражаси тушунилади.

24 Бойден С. Комплексные экологические исследования человеческих поселений. ИМПАКТ 1986

25 Яницкий О.Н. Экология города: зарубежные междисциплинарные концепции М.1986

26 Барбаш Н.Б. Методика изучения территориальной дифференциации городской среды (пр. Москве) 1986

27 Блануца В.И. Геоэкологические исследования крупного города М.1990

28 Лаппо Г.М. Города на пути в будущее. М., "Мысль", 1987.

29 Кочуров Б.И. Структура географического прогноза и природоохранных проблем. М.1990

30 “Экономико-географические проблемы Московского региона”. П/ред. Хрущева А.Т., Крючкова В.Г., Перцика Е.Н. М. Изд-во Моек ун-та, 1989.

31 Zakhidov, R. A., & Kremkov, M. V. (2015). The wind power potential of Uzbekistan. Applied Solar Energy51(4), 336.

32 D'Amico, G., Taddeo, R., Shi, L., Yigitcanlar, T., & Ioppolo, G. (2020). Ecological indicators of smart urban metabolism: A review of the literature on international standards. Ecological Indicators118, 106808.

33 https://keydifferences.com/difference-between-micro-internal-and-macro-external-environment.html

34 Pizzigallo, A. C. I., Niccolucci, V., Caldana, A., Guglielmi, M., & Marchettini, N. (2007). Ecodynamics of territorial systems: An emergy evaluation through time. Ecosystems and sustainable development IV106, 145-153.

35 Kondratyev, K. Y., Varotsos, C. A., Krapivin, V. F., & Savinykh, V. P. (2004). Global ecodynamics. In Global Ecodynamics (pp. 1-69). Springer, Berlin, Heidelberg.

36 https://www.unep.org/about-un-environment

37 https://sdgs.un.org/goals

38 DPSIR-жамият ва атроф-муҳит ўртасидаги ўзаро таъсирни “сабаб-оқибат” асосида баҳолаш методикаси.

39 Li, Y., Sun, X., Zhu, X., & Cao, H. (2010). An early warning method of landscape ecological security in rapid urbanizing coastal areas and its application in Xiamen, China. Ecological Modelling221(19), 2251-2260.

40 ЖССТ 2020-йилги ахбороти

41 Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил, 28 январдаги ПФ-60-сон “2022 – 2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси тўғрисида” Фармони. http://lex.uz//docs/5841063

42 https://sdgs.un.org/goals.

43 https://www.linkedin.com/pulse/renewable-trias-energetica-path-emission-free-energy-your-schurink

44 Ward Thompson, Catharine (March 2011). "Linking landscape and health: The recurring theme". Landscape and Urban Planning99 (3–4): 187–195. doi:10.1016/j.landurbplan.2010.10.006

45 Gehl, Jan. "Public Spaces for a Changing Public Life." Open Space People Space. Ed. Catharine Ward Thompson and Penny Travlou. London: Taylor and Francis, 2007.

46 Georgiou, Michail; Chastin, Sebastien. "This is how urban 'blue spaces' can improve our health". World Economic Forum, The Conversation. Retrieved 29 July 2021.

47*Тузатитилган касалликлар

48 Lee, A. C., & Maheswaran, R. (2011). The health benefits of urban green spaces: a review of the evidence. Journal of public health33(2), 212-222.


Download 213.44 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling