Biznesni boshqarish va axborot texnologiyalari fakulteti biznesni boshqarish kafedrasi

MONOPOL NARXGA SOLIKNING TA’SIRI
Yukorida kurgan edikki, rakobatlashgan bozorda bir birlik maxsulotga kuyilgan solik, maxsulotning bozor narxini solik mikdoriga nisbatan kichikrok mikdorga uzgartiradi va bu solik yukki xam iste’molchiga xam sotuvchiga taksimlanadi. Monopol bozorda solik kuyilganda, maxsulot narxi solik mikdoridan kuprok mikdorga oshishi mumkin.
Faraz kilaylik monopol bozorda xar bir birlik maxsulot stortiladi. Solik mikdori t sumga teng va monopolist sotilgan xar birlik maxsulot uchun davlatga t Sum solik tulaydi. Demak, firmaning urtacha va chekli xarajatlari t sumga oshadi. Agar firmaning boshlangich chekli xarajati kuyidagicha buladi.
Grafikda solik xisobiga uzgargan chekli xarajat chizigi MS boshlangich chekli xarajat chizigi t mikdorga yukoriga siljitish orkali xosil kilinadi.
Natijada MS chizigi chekli daromad chizigini, ya’ni V₁ nuktada kesib utadi. Biz solikka tortilgandan keyingi ishlab chikarish xajmi Q₀ va narx R₀ni va solikka tortiladigan keyigi ishlab chikarish xajmi Q₁ va narx R₁larni olamiz.
Chekli xarajat chizigini yukoriga siljishi ishlab chikarish xajmi Q₀ dan Q₁ gacha pasaytiradi, narxni R₀ dan R₁ ga kutaradi.
Buning sababi, monopl bozord narxning chekli xarajatga nisbati talabning elastikligiga boglik.
Ye
Masalan, Ye bulsa, monopol narx formulasiga kura solik t ga teng bulganda,
R=
Narx solik mikdoriga nisbatan ikki barobar ortadi. Tayanch iboralar. Sof monopoliya, oligopoliya, monopol rakobat bozori, monopsoniya, bozor xokimiyati, monopol narx, Lernerning monopol kursatkichi, Xerfindal-Xirshman indeksi sof yukotish.

MAVZU: Bozor xokimiyati sharoitida narx belgilash tamoyillari.
Reja:

1. 
   Narx tushunchasi, tamoyillari va funksiyalari.
   
2. 
   Monopol narx belgilashda «bosh barmok» koidasi.
   
3.