Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitish metodikasi

B ir to m o n d a n , m a te m a tik a m e to d ik a s i p e d a g o g ik a n in g u m u m iy
n a z a riy a s ig a ta y a n a d i v a sh u a s o s d a s h a k lla n a d i. B u h o i m a te m a tik a
o ‘q itis h m a s a la la rin i h a l e tis h d a m e to d ik v a n a z a r iy y a q in la s h is h n in g
b ir b u tu n lig in i t a ’m in la y d i.
I k k in c h i to m o n d a n , p e d a g o g ik a u m u m iy q o n u n iy a tla rin i s h a k l­
la n tiris h d a x u s u s iy m e to d ik a la r to m o n id a n e ris h ilg a n m a ’lu m o tla rg a
ta y a n a d i, b u u n in g h a y o tiy lig i v a a n iq lig in i t a ’m in la y d i.

---

S h u n d a y q ilib , p e d a g o g ik a m e to d ik a la m in g a n iq m a te ria lid a n
“ o z iq la n a d i” , u n d a n p e d a g o g ik u m u m la s h tiris h d a f o y d a la n ila d i va 
o ‘z n a v b a tid a m e to d ik a la m i ish la b c h iq is h d a y o ‘lla n m a
b o ‘lib x iz ­
m a t q ila d i.
M a te m a tik a m e to d ik a s i p e d a g o g ik a , 
p s ix o lo g iy a v a y o s h
p s ix o lo g iy a s i b ila n b o g ‘liq. B o s h la n g N c h m a te m a tik a m e to d ik a s i 
t a ’lim n in g b o s h q a fa n m e to d ik a la ri (o n a tili, ta b ia ts h u n o s lik , ra sm , 
m e h n a t v a b o s h q a f a n la r o ‘q itis h m e to d ik a s i) b ila n bogM iq.
0 ‘q itis h d a fa n la ra ro b o g M an ish n i t o ‘g ‘ri a m a lg a o s h iris h u c h u n
o ‘q itu v c h i b u n i h is o b g a o lis h i j u d a m u h im d ir.
I lm iy - ta d q iq o t m e to d la ri - b u q o n u n iy b o g M a n ish la m i, m u n o s a - 
b a tla m i, a lo q a la m i o ‘m a tis h v a ilm iy n a z a riy a la m i tu z is h m a q s a d id a
ilm iy a x b o r o tla m i o lis h u su lla rid ir.
K u z a tis h , ta jrib a , m a k ta b h u jja tla ri b ila n ta n is h is h , o ‘q u v c h ila r
is h la rin i o ‘r g a n is h , s u h b a t v a s o ‘r o v n o m a la r o ‘tk a z is h ilm iy - 
p e d a g o g ik ta d q iq o t m e to d la ri ju m la s ig a k ira d i.
S o ‘n g g i v a q tla rd a m a te m a tik v a k ib e m e tik m e to d la rd a n , s h u n ­
in g d e k , m a te m a te k in a n i o ‘q tis h d a m o d e lla s h tir is h m e to d la rid a n fo y ­
d a la n is h q a y d q ilin m o q d a .
M a te m a tik a m e to d ik a s i t a ’lim ja r a y o n i b ila n bogM iq 
boM gan 
q u y id a g i u c h s a v o lg a ja v o b b era d i:
1. N im a u c h u n m a te m a tik a n i o ‘rg a n is h k e ra k ?
2. M a te m a tik a d a n n im a la m i o ‘r g a n is h k e ra k ?
3. M a te m a tik a n i q a n d a y o ‘rg a n is h k e ra k ?
M a te m a tik a m e to d ik a s i h a q id a g i tu s h u n c h a b irin c h i 
boM ib 
S h v e y ts a riy a lik p e d a g o g , m a te m a tik G .P e s ta lo s in in g 1803 y ild a
y o z g a n “ S o n n i 
k o ’rg a z m a li o ‘rg a n is h ” a s a rid a b a y o n q ilin g a n . 
B o s h la n g N c h t a ’lim h a q id a u lu g ‘ m u ta f a k k ir A b u R a y h o n B e ru n iy , 
A b u A li I b n S in o v a b o s h q a la r t a ’lim v a ta rb iy a h a q id a g i h u r 
f ik rla r id a b o s h la n g N c h t a ’ lim a s o s la rin i o ‘r g a n is h m u a m m o la ri 
h a q id a o ‘z d a v r id a ilg ‘o r g ‘o y a la m i o lg ‘a s u rg a n la r.
M O ‘M o ‘z in in g tu z ilis h x u s u s iy a tig a k o ‘r a s h a rtli r a v is h d a u c h
bo M im g a boM inadi:
1. M a te m a tik a o ‘q itis h n in g u m u m iy m e to d ik a si.
B u
b o M im d a, m a te m a tik a fa n in in g m a q s a d i, m a z m u n i, m e - 
to d o lo g iy a s i sh a k li, m e to d la ri v a v o s ita la rin in g m e to d ik tiz im i p e d a ­
g o g ik , p s ix o lo g ik q o n u n la r h a m d a d id a k tik ta m o y illa r a s o s id a o c h ib
b e rila d i.
9

---

2. M a te m a tik a o ‘q itis h n in g m a x s u s m e to d ik a s i.
B u b o ‘lim d a m a te m a tik a o ‘q itis h u m u m iy m e to d ik a s in in g q o n u n
v a q o id a la rin i a n iq m a v z u m a te ria lla rig a ta tb iq q ilis h yoM lari 
k o ‘rsa tila d i.
3. M a te m a tik a o ^ q itis h n in g k o n k r e t m e to d ik a s i.
B u b o i i m ik k i q is m d a n ib o rat:
a) U m u m iy m e to d ik a n in g x u s u s iy m a sa la la ri.
b ) M a x s u s m e to d ik a n in g x u s u s iy m a s a la la ri.
B o s h la n g N c h s in fla rd a m a te m a tik a o ‘q itis h m e to d ik a s i b u tu n
p e d a g o g ik ta d q iq o tla rd a p e d a g o g ik te x n o lo g iy a , a x b o ro t te x n o lo g i- 
y a la ri y u tu q la rid a q o N la n ila d ig a n m e to d la rd a n fo y d a la n a d i.
T a d q iq o tn in g m a q s a d v a v a z ifa la r in i y a q q o l a n iq la s h , u n in g
n a z a riy a s o s la ri v a ta m o y illa rin i ish la b c h ig ‘a ris h , is h c h i fa ra z tu z is h , 
b o s h la n g N c h s in fla rd a m a te m a tik a o ‘q itis h m e to d ik a s in in g s h a k lla n ­
is h id a a s o s iy m e z o n la r h iso b la n a d i.