qadar kuzatmoq, Navro‘z/dan keyin kelmoq.
Juft va takroriy shakl. M.:ota-ona, el-yurt, rasta-rasta, qator-qator
VII. Otlar tuzilishiga ko‘ra 4 ga bo‘linadi.
1. Sodda ot – bir asosdan tarkib topgan otdir. Bu ot ayni damda 2
ga bo‘linadi:
a) tub sodda: qalam, kitob, sinf;
b) yasama sodda: qalam+don, kitob+xon, sinf+dosh.
2. Qo‘shma ot – ikki va undan ortiq asosdan tarkib topgan otdir.
M.: qo‘l/qop oltin/gugurt, beshik/tebratar.
3. Juft ot – bir-biriga yaqin yoki qarama-qarshi ma’noli
asoslardan tarkib topgan otdir . M.: o‘g‘il-qiz, idish-tovoq, ota-ona.
4. Takroriy ot – ikkinchi qismi birinchi qismining tovush
o‘zgarishi asosidagi takroridan tarkib topgan otlardir. M.: tuz-puz,
tovuq-povuq, non-pon, uy-puy.
VIII. Otlar so‘z turkumlari vazifasida keladi. M.:
a) sifat vazifasida: tilla zirak, adras to‘n, charm kurtka;
b) fe’lga bog‘lanib, ravish vazifasida keladi: qon yig‘lamoq, takror
o‘qimoq, hovuch-hovuch ichmoq.
•
Eslatma. Ayrim otlar ko‘makchi vazifasida kelishi mumkin. Bu
holda ular ko‘makchi sanaldi. M. : uy tomon ketmoq, sinfdan tashqari
o‘qish.
•
Ayrim otlar (aftidan, chamasi, mazmuni, ehtimol, haqiqatdan,
haqiqatda, go‘r/go‘rga) modal so‘z vazifasida keladi. Bunday holda
ular modal so‘z sanaladi.
Unutmang. Otlarning ko‘makchi yoki modal vazifasida kelishi
matnda farqlanadi!
Sintaktik belgilari
I. Ot so‘z turkumi gapda barcha gap bo‘lagi vazifasida kela oladi,
lekin uning asosiy sintaktik vazifasi ega va to‘ldiruvchi gap bo‘lagi
vazifasida kelishidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |