Chirchiq davlat pedagogika universiteti tojixon sabitova

Tushunchalar
Mazmuni
Doston	Yirik hajmli liro-epik turga mansub asar
Lirika	Cholg‘u asbobi liraning nomidan kelib chiqqan bo‘lib, musiqa jo‘rligida ijro etiluvchi she’r degan ma’noni bildiradi.
Baxshi-shoir	Dostonlarni ijro etuvchi ijodkor
Jrov	Qahramonlik dostonlarini ijro qiluvchi ijodkor
Mif	Ijodning ilk namunasi bo‘lib, unda ma’budlar, pahlavonlar, dunyoning yaratilishi haqidagi qarashlar o‘z aksini topadi.
Ertak	Xalq dostonlarini paydo bo`lishida asos bo`lgan janr

VENN DIAGRAMMASI

Talabalarda mavzuga nisbatan tahliliy yondashuv, ayrim qismlar negizida mavzuning umumiy mohiyatini o‘zlashtirish (sintezlash) ko‘nikmalarini hosil qilishga yo‘naltiriladi. U kichik guruhlarni shakllantirish asosida aniq sxema bo‘yicha amalga oshiriladi.

Xalq dostonlariga xos xususiyat mushtarak jihatlar adabiy dostonlarga xos xususiyat

Strategiya talabalar tomonidan o‘zlashtirilgan o‘zaro yaqin nazariy bilim, ma’lumot yoki dalillarni qiyosiy tahlil etishga yordam beradi. Umumta’lim maktablarining 5-sinfida maqol va topishmoqlarni o‘rganishda ularning har biriga xos xususiyat va mushtarak jihatlari aniqlanadi va yoziladi.
“Klaster” usuli bo‘yicha talabalar tushunchasini mustahkamlash




Xalq dostonlari

Qahramonlik dostonlarim davri

Xalq dostonchiligining shakllanish davri

Romanik dostonlar

“BARCHA OMILLARNI HISOBGA OL!” METODI
BOHO (BARCHA OMILLARNI HISOBGA OL) – bu shaxs e’tiborini muayyan omillarga qaratishga xizmat qiluvchi metod sanalib, uni qo‘llashdan ko‘zlangan maqsad shaxs ongini rivojlantirish, tasavvurini kengaytirish, tafakkurini boyitishdir.
Metod qanchalik aniq maqsad asosida qo‘llanilsa, uning samaradorligi shuncha yuqori bo‘ladi. Agar talaba u yoki bu fikrni ochiq aytishga tortinsa, u holda metodni qo‘llash hech qanday samara bermaydi.
“Folklorda badiiy tasvriy vositalarni o’rgatishda faol metodlardan foydalanish”ni o‘rganishda metoddan foydalanishda quyidagi savollarga javob topgan holda mavzuni samarali o‘zlashtirish imkonini beradigan omillarning ro‘yxatini tuzib olish maqsadga muvofiqdir:



“Folklorda badiiy tasvriy vositalarni o’rgatishda faol metodlardan foydalanish”modulini o‘rganishda videoyozuvli multimedia vositalarining o‘rni kattadir.
“Videoyozuvli multimedia vositalarining” – ta’lim oluvchilar dostonchilik an’anasi haqida o`z ko`zlari bilan ko`rgan holda tasavvurga ega bo`ladilar.

Bu har bir ta’lim oluvchining ko‘z aloqasini o‘rnatib turishiga yordam beradi.

“Folklorda badiiy tasvriy vositalarni o’rgatishda faol metodlardan foydalanish” mavzusini o‘rganishda quyidagicha savollar taqdim etilishi mumkin:

O`zbek xalq dostonchilik an’anasining o‘ziga xos jihatlarini ayting.
O`zbek xalq dostonchilik an’anasining yetuk baxshilari kimlar?
“Orzigul”dostonini yoritib bering.
Dostondabi badiiy tasviriy vositalarni yoritib bering.
Xalq dostonlari haqida ma’lumot bering.
“Tushunchalar asosida matn tuzish” metodi bilish-izlanish turidagi mustaqil ishlar sirasiga kirib, bu ish turli xil mantiqiy amallarni talab etadi: tahlil qilish va umumlashtirish, dalil va hodisalarni qiyoslash, ulardagi mushtaraklik va farqli tomonlarni aniqlash, asosiy va ikkinchi darajali belgilarni ajratish, sabab-oqibat aloqalarini ochib berish va hakozo. Odatda talabalar noma’lum hodisalar, yangi materiallarga duch keladilar, yangi bilimlarni egallash va o‘quv muammosini hal qilish yo‘llarini izlab topishni talab etadigan muammoli vaziyat paydo bo‘ladi. 
1) Xalq dostonlari, mif, ertaklar, qahramonlik qo‘shiqlari, lirika, epos.
2) Baxshilar, jirovlar, oqinlar, dostonchilar, sannovchilar, yuzboshilar.
Shundan keyin “SWOT-TAHLIL” usuli asosida topshiriq bajariladi (Talabalarga oq qog‘ozga yozish topshirilgan vaqtda o‘qituvchi doskaga SWOT jadvalini chizadi)

“SWOT – universal tahlil” – qahramonlarning dostonlar syujetida tutgan o‘rni va badiiy funksiyasini baholash, qahramonlar xarakterining umumiy va farqli jihatlarini tavsiflash, hayotiy muammolar yechimi yuzasidan mustaqil qarorlar qabul qilish malakalarini takomillashtirishda kutilgan natijalarni kafolatlashi bilan ahamiyatlidir. Ayniqsa, obrazlarning kuchli jihatlari (strengths), zaif tomonlari (weaknesses), imkoniyatlari (opportunities) va ularga tahdid soluvchi xavf-xatarlar (threats)ni aniqlash va tahlil qilish kompetensiyalarini takomillashtirishda texnologiya imkoniyatlari katta ahamiyat kasb etadi.
Mazkur texnologiya muayyan muammolar yoki loyihalarni tashkillashtirish, vaziyatni tahlil qilish va baholash vositasi bo‘lib, o‘quvchida tizimli fikrlash, solishtirish, qiyoslash va tahlil ko‘nikmalarini shakllantiradi.
Umuman “O`zbek xalq dostonchilik an’anasi”ni o‘rganishda xilma-xil zamonaviy multimedia vositalaridan foydalanish ta’lim sifatini oshirish bilan birgalikda talabani mavzuni tez va oson esida qolishiga yordam beradi.