Convert to pdf

" Т * * *
“

---

Konservalash korxonalarida konservalangan mahsulotlami joylash uchun 
bochkalar, barabanlar va y og 'och qutilardan foydalaniladi. Bochkalar ishlatilish 
maqsadiga asosan 15 dm
3
dan 250 dm
3
gacha bo'lgan xajmda tayyor.anadi 
Ulardan konserva sanoatida eng ko’ p qo’ llaniladigani 50-100 dm
3
sig'imdagi 
bochkalardir. Bochkalarga povidlo, murabbo, tomat pasta, oltingugurt bilan ishlov 
berilgan mevalar va pyurelar, tuzlangan sabzavotlar joylanadi. Bochkalami 
tayyorlashda dub, buk, osina va boshqa zotli daraxtlardan foydalaniladi.
Barabanlami tayyorlashda 3 qavatdan iborat bo’ lgan qayin, qarag’ ay va 
boshqa daraxtlardan tayyorlangan fanerlar ishlatiladi.
Y O g ’ och qutichalar yog’ och bo’ laklaridan tayyorlanib asosan tayyor 
masulot va b o ’ sh shisha taralami tashishda foydalaniladi. Fanerdan yasalgan 
qutilardan ham foydalaniladi. Ularga marmelad, povidlo, tsukat, quritilgan meva 
va sabzavotlar, holva va boshqalar joylaniladi.
Tayyor konservalami va quritilgan mahsulotlami joylash uchun zich 
kartondan yoki gofrirovkalangan kartondan tayyorlangan karton taralardan 
foydalaniladi.
Suv o ’ tkazmaydigan kartondan( parafin bilan ishlov berilgan) tayyorlangan 
qutilarga muzlatilgan masulotlar joylaniladi.
Sabzavot qurituvchi korxonalarda qog’ ozdan qilingan (ko’ p qaballi 
qog’ ozdan tayyorlangan kraft-qop) taralaridan foydalaniladi. Bunday qoplardagj 
mahsulot sig'im i 25-50 kg b o ’ ladi.
KONSERVA MAHSULOTINITARALARGA JOYLASH UCHUN 
О 'TKAZJLADIGAN HISOBOT 
Konserva 
sanoatining mahsulotlari 
turli shakldagi, qattalikdagi va 
sig’ imdagi idishlarda chiqarilganligi sababli bu sohada kafiy hisob birligini 
qo’ llash zaruriyati tug’ iladi. SHuning uchun konserva mahsulotlarini hisoblashda 
shartli banka deb nomlanuvchi hisoblash tizimi qo’ llanilgan. SHartli banka
57

---

2
- mahsulotning hajmiga qarab.
Hisob birligida xamnta turdagi mahsulotlar htsob.anadt, y a ’ n, ^
taralariga, shisha taralarga va yog’ och .aralarga joy.angan mahsulotiar, |e, „
tuzlangan sabzavotlar, muzlatilgan mahsulotlar, quri.ilgan meva va sabzavotl*
Xar xi| yarim tayyor mahsulotlar o ’ zgacha hisoblanad.. Key.ng. ayt.lganlar massa
birligida hisoblanadi ( tonna, ming tonna).
Massa b o’ iycha shartli banka sifatida hisoblanadigan konservalangail 
mahsulotlarga meva va rezavor meva marinadlari, tomat mahsulotlari ( sharbat,shu 
bilan birga bolalar ovqatlanishiga m o’ ljallanganlart ham, ezilagan tomatlar, 
ichimliklar, pasta va pyure, souslar), adjika, tabiiy m eva va rezavor meva 
sharbatlari (shakarlisi, etlisi, kontsentirlangani), povidlo, je le , pyure, souslar, 
pasta!ar, tayyorlangan ziravorlar ( pripravalar), ezilgan yok i shakar bilan 
maydalangan meva va rezavor mevalar, murabbo, djem , konfityurlar, tsukatlar, 
tsukatdan chiqqan siropdan tayyorlangan sun’ iy asal, siroplar, m eva va rezavor 
meva aralashmalari, ichimliklar, kokteylar, konfetlar ichiga solinadigan meva va 
rezavor meva quyqalari, 
ekstraktlar, bolalarga 
va 
parhez 
ovqatlanishga 
mo’ ljallangan meva va rezavor meva konservalari, tarvuz shirasi.
YUqoridagi 
mahsulotlar 
uchun 
hisob 
birligi 
q ilib
tayyorlangan 
konservaning 400 grammli massa o g ’ irligi qabul qilingan.
Fizik bankani shartli bankaga aylantirishdagi koeffitsientni aniqlash uchun 
quyidagi formula qabul qilingan:
К = M / 400,
bunda К - aylantirishdagi koeffitsient;
M - fizik banka ichidagi mahsulotning netto massasi, gram m ;
400 - shartli bankaning massasi, gramm.
Kontsentrlashtirilgan mahsulotlami aylantirish koeffitsientini aniqlashda, 
mahsulotning amaldagi va boshlang'ich quruq m oddalarini nisbatiga teng bo'lgan 
tuzatish koeffitsienti hisoblanib topiladi.
58

---

Kontsentrlashtirilgan 
mahsulotlarining boshl 
-
miqdori quyidagi jadvalda keltirilgan. 
“
8
ich 
quruq moddalari
M a h s u l o t l a r
Boshlang'ich 
quruq
, . . . .
m oddalar 
m iqdori,
K o n ts e n trla s h tirilg a n to m a t m ahsulotlari
K o n ts e n trla s h tirilg a n to m a t sharbati 
12
K o n ts e n trla s h tirilg a n s h arb a tlar: 
5
o lm a
olcha 
11
12
uzum
14
klyukva
8
m a n d a rin
10
anor
12
Meva va rezavor meva ekstraktlari: 
olm a, kizil, gilos, nok 
olcha, brusnika
m aymunjon, klyukva, qizil smorodina, malina, 
g
chemika, ejevika, tem ovka
anor, o ’ rik, o lx o ’ ri, qora smorodina, tog’ olcha 
Ю
ryabina, qora m evali ryabina 
j
2
uzum 
1 4
Tabiiy pastalar:
behi 
U
uzum 
1 6
nok 
1 0
olm a 
1 0
o lx o ’ ri 
1 4
shaftoli 
9
S ig ’ im b o ’ yicha hisoblashga quyidagi konservalar kiradi: go’ sht, yog’ dagi 
dukkaklilar, q o ’ ziqorinliklar, sabzavot marinadlari, gazzakbolar, ovqatboplar,
59

---

qaylaboplar, tabiiylar, sharbatlar, souslar, tuzlangan sabzavotlardan ищц^- 
ovqatlanish uchun tayyorlangan yarimtayyor mahsulotlar, kompotlar, bolalar ^ 
parhez ovqatlanish uchun tayyorlangan sabzavotlar, gorchitsa, xren.
YUqoridagi mahsulotlar uchun bitta bankaning sig’ imi 353 sm
3
deb ЯаЬщ
qilingan.
Konserva sanoatidagi hisoblashlarda taralaming sig’ imi b o ’ yicha olingand 
q o’ llaniladigan aylantirish koeffitsientlari quyidagi jadvaJda keltiriladi 
Hisoblashdagi aylantirish koeffitsienti.
Bankalar 
va butiikalar
Banka 
va 
butilkalamin 
g 
sig’ imi, 
sm
3
Hisoblashdaei aylantirish ко 
Fizik bankani shartliga 
aylantirishda
ef-ti
JHartli
iz ik
bankaga 
lylantirishda
24
Y ig ’ m
95
0,269 
3,716 
'
25
155
0,439
2,277
8
353
1 , 0 0 0
1 , 0 0 0
9
370
1,047
0,954
43
445
1,26!
0,793
1 2
580
1,643
0,609 
]
13
895
2,535
0,394
14
3020
8,555
0,117
47
4770
13,512
0,074
15
8820
24,985
0,040
■1
A lyuminiy bankalari:
1A
1 0 0
0,283
3,530
2A.3A
250
0,708
1,412
4A
350
0,991
1,008
5A
500
1,416
0,706
SHisha bankalar:
1 - 58 - 100
1 0 0
0,283
60
3,530 
j

---

П Т
5 8
- 2 0 0 ,1 1 - 5 8 -
200
200
0,566
1,765
1 - 5 8 - 2 5 0
250
0,708
1,412
U - 6 8 - 3 5 0 , 1 1 1 - 6 8
- 3 5 0
350
0,991
1,008
1 - 82 - 500
500
1,416
0,706
[ - 82 - 650
650
1,841
0,543
1 1 - 8 2 - 8 0 0
800
2,266
0,441
1 - 8 2 - 1000
1000
2,833
0,353
1 - 82 - 2000
2000
5,666
0,176
1 - 82 - 3000
3000
8,498
0,118 
"■
I - 82 - 5000
5000
14,164
0,070
1 - 8 2 - 10000
10000
28,328
0,035
SHisha bulilkalar:
X - KP - 500
500
1,558
0,642
V - KP -3 30
330
0,935
1,070
XI - KP -200
200
0,566
1,765
Hisoblash davrida fizik banka sonini shartli bankaga aylantirish uchun fizik 
banka sonini aylantirish koeffitsientiga ko’ paytiramiz, shartli banka sonini fizik 
banka aylantirishda esa shartli banka sonini aylantirish koeffitsientiga bo’ lamiz.
Sanoatdagi 
ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlami hisobini to’ plashni 
q o’ llaylashtirish maqsadida quyidagi birliklar ishlatiladi:
- m ing shartli banka ( m.sh.b.) - yoki ( t.u.b., ya’ ni tusyacha uslovnux 
banok);
- m illion shartli banka (ml.sh.b.) - yoki ( m.u.b., ya’ ni million uslovnux 
banok)
MA TNLARNIО 'ZLASHTIR1SHDAG1MVH1M ТА YANCH SO 'ZIAR VA 
1BORALAR:
61

---

-shisha; idish; tunuka; qalay; metall;
- polimer, fizik banka; shartli banka.
MA y zU N l YORJT1SH SA VOLLARJ:
1