Convert to pdf

T u n u k a g a s u r t i l g a n q a la y n i s u r tilis h i b ir -x il q a lin lik d a b o ’ lis h i k era k . 
S H u n g a q a r a m a y s i n f la r n i h is o b g a o l g a n h o ld a u la m i u stk i q is m id a a y rim  
n o s o z l i k k a
y o ’ l 
q o ’ y i l g a n
b o ’ lis h i 
m u m k in , 
m a s a la n , 
p u fa k c h a , 
n u q ta , 
t o ’l q i n s i m o n v a h .k .
K o n s e r v a l a s h d a q o ’ ll a n i l a d i g a n id is h la r d a k o ’z b ila n k o ’rib b o ’ lm a y d ig a n  
k a m c h i li k l a r b o ’ l m a s l i g i z a r u r .
L a k l a n g a n
i d i s h la r g a
s o l in a y o t g a n
m a h s u lo t la m in g n o r d o n lig i 
y u q o r i 
b o ’l a d i , l a k p l e n k a l a r i k o r r o z i y a g a o l i b k e lu v c h i 
m a h s u lo tla r ta r k ib id a o q s il 
m o d d a s i y o q o r i b o ’l g a n m a h s u l o t la m i s a q la y o lm a y d i.
Tarkibida oqsil moddasi yuqori bo’ lgan mahsulotlami mahsus oqsilga 
chidamli emal surtilgan idishlarga solinadi. Bunday emal olish uchun lak tsink 
pastasi bilan aralashtiriladi, ayrim hollarda emalning qovushqoqligini o ’ zgartirish 
maqsadida skipidar q o’ shiladi. Idishlami ichki qismiga emalning KP-I, EP-513 va 
boshqa markalari ishlatiladi.
Tunuka idishlar shakli jixatidan amaliyotda ko’ p tarqalgan tsilindrli va 
figurali 
b o ’ ladi, 
konstruktsiyasi 
bo’ yicha terma va tamg’ alangan holda 
tayyorlanadi. Terma holdagi bankalar korpus, qopqoq va tag qismidan iborat, 
tamg’ alangan idishlar esa mahsus presslarda, uning qopqog’ i alohida tayyorlanadi. 
TSilindrli banka idishlarini tayyorlash usuli, hajmi va o ’ lchamlari jadvalda 
keltiriigan.
Meva va sabzavotlami konservalashda ko’ p qo’ llaniladigan idishlardan 
tsilindrli tunuka idishlar b o ’ lib, ayniqsa 9, 12, 13, va 14 raqamdagi, hamda ayrim 
hollarda 
8
va 
3
raqamdagi terma vatamg’ ali idishlar ishlatiladi.
Jadval
Sig’ imi, mm
Qabul
Ichki
Tashqi
Tashqi
Tayyorlash
qilingan
diametri,
diametri,
balandligi,
usuli
idishlami
mm
mm
mm
raqamlanish
i
49

---

1
2
3
4
5
69
34
50,5
53,7
42,0
t e r n i ^
93
24
50,5
53,7
54,0
t e r r n ^
96
1
72,8
76,0
27,0
96
35
59,5
62,7
42,0
terrn^
137
36
50,5
53,7
76,0
termT''';
153
2 0
59,5
62,7
623
175
2
99,0
102,3
27,0
tamaiT'i
191
23
59,5
63,7
7 6,0
terma 
;
213
39
50,5
53,7
114,0
terma
1 2 2
40
91,0
94,3
4 2,0
ter.vTtanT
240
5
83,4
86,7
51,4
terma
241
3
99,0
102,3
39,2
ter.va tanT
260
4
72,8
76,0
7 0,0
terma ~
316
7
72,8
76,0
83,4
terma
353
8
99,0
102,3
53,2
ter.va tam.
364
9
72,8
76,0
9 5,0
terma
444
43
72,8
76,0
114,0
terma
473
1 1
99,0
102,5
6 9,4
terma
565
1 2
99,0
102,5
81,4
terma
767
45
91,0
94,5
126,0
terma
889
13
99,0
102,5
123,6
terma
2060
46
223,0
226,9
6 1 ,0
terma
3020
14
153,1
157,1
172,5
terma
8760
15
215,0
219,4
2 4 9 ,7
terma
9515
48
223,0
227,4
2 8 2 ,0
terma
50

---

Idishlami tayyorlash uchun olib kelingan tunuka (jest) lam i qalinligi 
bo'yicha navlarga ajratiladi. Bundan tashqari ulami sifati tekshiriladi, y a ’ ni 
zanglagan, teshilgan va har-xil dog'i bor tunukalar chiqitga chiqariladi.
Diskli qaychilar yordamida tunuka korpus uchun kesiladi va korpus hola liga
keltirilib, ulami qulf shaklida yopiladi. So’ ngra qalay va q o ’ rg’ oshin araiashmasini 
(40-50; 60-40% ) bir xilda yopilgan joylariga surtiladi. Surtilgan aralashm a 
birlashtirilgan koфusning ichki va tashqi tomonidan chiqib ketmasligi kerak. 
Keyin mahsus mashina yordamida korpusni chekka qismiari, y a ’ ni tag va q o p q o q
yopadigan joylariga ishlov beriladi. Koфusga tag qismi press yordam ida 
tamg’ alanadi.
Idishni birlashtirilgan joylarini germetikligini yaxshiiash maqsadida suv- 
ammiak pastasi q o ’ llaniladi. Bu pastani surtilgandan so’ ng idishni quritish pechiga 
yuboriladi va bu jarayonda pastada bo’ lgan erituvchidan tozalanadi, ustkj qism ida 
germetik bo’ lgan yupqa elastik plenka qoladi.
Idishni tag qismini tamg’ alanayotgan paytda unga bir y o ’ la 
1 0
ta shartli 
belgilami ham tamg’ alanadi. Masalan, K- konservali, M - g o ’ sht sanoati, R - baliq 
sanoati va h.k. Bundan tashqari shu korxonani o’ zining raqami va ishlab chiqargan 
yili (oxirgi raqamini) tamg’ alanadi. Misol tariqasida konservaning tagida К 156 
tamg’ alangan b o’ lsa, и holda «konserva sanoatidagi» 15 raqamli korxona 1996 y ili 
ishlab chiqqanligini bildiradi.
Konserva korxonasini tunuka tsexida idishni qopqoqlari ishlab ch iqiladi, 
lekin ishlab chiqilayotgan vaqtda ularga hech qanday belgi tamg’ alanmaydi.
Idishning qopqog'i konserva tsexida mahsulotni solgandan keyingina 
markirovka qilinadi. Markirovka quyidagi raqamlardan iborat b o ’ ladi: B irinchi 
ikkita raqam - smena raqami, keying) ikkita raqam konservaning ishlab chiqilgan 
vaqti-kuni, harf esa mahsulotni ishlab chiqilgan oyini shartli indeksini bildiradi (
masalan, A-yanvar, V-fevral, E- iyun va h.k, faqat 3 harfi q o ’ yilm aydi). O x irgi 
hisob raqami konservalami assortiment raqamini bildiradi. Masalan; idishning 
qopqog’ ida 105JOOZ markirovka tamg’ alangan bo’ lsa, konserva 1 sm enada 05 
iyul kuni ishlab chiqilgan 003-ko’ k no’ xot konservasini bildiradi.
31

---

Tunuka idishlami maxsus avtomatlashtirilgan liniyalarda minutiga 
3
^
banka ishlab chiqariladi.
Tunuka idishlami konservalashda q o’ llash k o ’ pgm a qulayliklarga egj 
bo’ libb ulami massasi mahsulotni massasiga nisbatan 1 0-1 7 % ni tashkil etadl 
Tunuka idishlar sinmaydi va sanitariya ishlov berishga qulay.Ular t e m p e r ^
o ’ zgarishiga chidamli, bundan tashqari ulami konservalashda q o ’ llash: 
mehnal unumdorligini oshiradi; 
transport yo’ l harajatlarini kamaytiradi;
idishlami yuvish, masulot solishb yopish, sterilizatsiya qilish, joylash va 
transportirovkajarayonlarida ishchi kuchi harajatlarini kamaytiradi;
konservalashda idishni ichiga mayda zarrachalar tushish xavfi b o ’ lmaydi; 
idishlami mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirishga qulay.
Tunuka idishlaming yana bir qulaylik tomonlari shundan iboratki, bu 
idishdagi mahsulot bilan turistlar, geologlar va ekspeditsiyada qatnashuvchilar 
ta’ minlanadi.