Convert to pdf

O s m o a n a b i o z d a  mahsulot xujayra muxitida yuqori osmatik bosim 
hosil qilinadi. SHu usul xujayrada plazm oliz hosil qilish hodisasiga asoslangan.
Osmotik 
bosimni 
oshirish 
m a’ lum 
darajagacha 
mahsulotni 
mikroorganizmlar ta’ siridan saqlaydi. Lekin, ayrim mikroorganizmlar muxit 
kontsentratsiyasining oshishiga chidamli hisoblanadi, bu esa mahsulotda foydali 
mikroorganizmlami boshqarishni ta’ minlaydi.
Amalda, mahsulotlarda osm otik bosimni oshiruvchi vosita sifatida tuz va 
shakardan keng foydalaniladi. Mahsulotlami saqlashda ulami tuzlash usuli keng 
tarqalgan. A yniqsa, g o ’ sht, baliq, sabzavotlar tuzlashga moyil 
m ahsulotl*
42

---

hisoblanadi. Mahsulotlami tuzlash texnologiyasi ulaming turi, tarkibi, holati, 
keying! ishlov berish va qo’ llanishiga bog’ lik.
Meva va rezavor mevalani konservalashda shakaridan foydalaniladi. 
Mevalardagi mikroblar yuqori osmotik bosimga chidamli b o’ lganligi uchun ulami 
konservalashda juda ko’ p miqdorda shakar( umumiy massasinini 50-60%
miqdorida) qo’shiladi.
Osmoanabioz usuli mahsulotlarda oziq moddalaming va vitaminlaming 
to’ liqligicha saqlanib qolinishini ta’ minlaydi.
A t s i d o a n a b i o z d a  maxsulotlar nordon muhit sharoitida saqlanadi. 
Ushbu 
usul 
ko’ pgina 
zararli 
mikroorganizmlaming 
nordon 
muhitga 
chidamsizligiga asoslangan. 
SHu 
sababli 
maxsulotlar 
ma’ lum 
darajada 
kanservalanadi.O’simlik mahsulotlarini konservalashda sirka kislotasidan keng 
foydalaniladi va bu usul amalda sirkalash ( marinovkalash) deb yuritiladi.
Ishlab chikarishda nordon muxit organik kislotalar - sirka kislotasi, uzum 
va meva sirkasi yordamida yuzaga keltiriladi. Ushbu moddalar xushbo’ y b o’ lib, 
mahsulot ta’ mini buzmaydi.
N a r k o a n a b i o z .  Bu usul ayrim moddalaming mahsulotlarga anestezik 
ta’ siriga asoslangan. Bunda xlorofrom, efir va boshqa moddalardan foydalaniladi.
Mahsulotlami kislorodsiz muxitda saklash a n a k s i a m a b i o z  deb 
yuritiladi. Kislorodsiz muxitda ko’ pgina mikroblar yashay olmaydi va mahsulot 
konservalanadi. Mahsulotlami, ayniksa don maxsulotlarini xavosiz muxitda 
saqlash shu konuniyatga asoslangan.
TSenoanabioz. Mahsulotlaming mikroflorasini boshqarib, ya ’ ni foydali 
mikroblar sonini su’ niy ravishda ko’ paytirib, zararli mikroblar tasirini susaytirish 
mumkin. Saqlash amaliyotida foydali mikroorganizimlaming ikkita xili: sut 
kislotasi bakteriyalari va achitqilardan foydalaniladi. Birinchisining bakteriyalari 
mahsulotda 1-2 foizli sut kislotasini, achitqilar esa 10-14 foizgacha etil spirtini 
hosil qiladi. Ko’ pincha zararli mikroorganizimlar ushbu moddalar ta’ sirida 
rivojlanmaydi.
43

---

Sut kislotasi bakteriyalari ishtirokida mahsulotlami saqlash a Is i d o t s e n  
0 a n a b i о z deb yuritiladi. Ushbu usul sut mahsulotlarini saqlash va qayta 
ishlashda, meva va sabzavotlami tuzlashda, em- xashakdan silos tayyorlashda keng 
qo'llaniladi.
Vino tayyorlash a I к о g о I e Is e n о a n a b i о z ga, ya’ ni uzum va meva 
sharbatlarini b ijg’ itish yordamida spirt hosil qilishga asoslangan.
Abioz. Bu saqlash usulining nomidan ham anglash mumkinki, bu tamoyilda 
mahsulotda hech qanday hayot asoratlarini b o’ lmasligi nazarda tutiladi. Ushbu 
tamoyilni o ’ z navbatida bir necha xil variatsiyalari mavjud. Ba’ zi holda butun 
mahsulot o ’ lik holga kelib, steril holdagi organik massaga aylanadi, ba’ zan esa 
uning tarkibidagi yoki uning yuzasidagi mikroblar, o ’ zga jonivorlar o ’ ldiriladi. 
SHunga binoan tirik hayotni to’ xtatishini turli xil usullari mavjud bo’ lib, ulami 
q o ’ llashda abioz usulining xilma-xil modifikatsiyasi kelib chiqadi.
Ulaming asosiylari quyidagilardir.