Convert to pdf

U zum ni 
quritish 
texnologiyasi. 
Quritilgan uzum (m ayiz) organizm
tomonidan tez o ’ zlashtiriladigan glyukozaga juda boy (65-80 % ) b o lganligi
sababli yuqori kaloriyali b o ’ lib xisoblanadi. Mayiz tarkibida 1,5-2 % azotli
69

---

moddalar, .,9-2,2% kul bo'.ib, inson organ.™ , uchun zant bo Igan v t t a m ^
boydir Bir kilogramm mayiz 2400-3250 kalonyal. bo l.b, ко pgma quriti|gaj] 
mevalarga nisba.an usmn turadi. Mayizning, ayntqsa kamqonhk, qon a ba sh in g 
jarayonlarini yaxshilash xamda boshqa bir qancha shifobaxsh xususiyatlari bo, 
Mayiz asosan O'rla Osiyo jumxuriyatlarida tayyorlanib, shundan 80 % da„
ko’prog’i 
ju m xuriyatim izd aetishtiriiad i.
Mayizning sifati faqatgina quritish usullari yoki texnoiogik jarayonlarning 
qanchalik to’g’ ri o'tkazilishiga bog’ liq b o’ libgina qolmasdan, balk quritishdan
oldingi uzum qanddorligiga xam bog liqdir.
Mayiz tayyorlash uchun yig’ ishtiriladigan uzum qanddorligi konditsiya 
bo'yicha kishmish navlari uchun 23-25 % dan, urug'li uzum navlari uchun esa гг- 
23 % dan kam bo’ lmasligi lozim. Uzum qanddorligi konditsiyadan qanchalik kam 
b o ’ lsa, faqatgina quruq maxsulot (mayiz) miqdorini kamayishiga emas, balki uning 
sifat ko’ rsatkichlarining pasayishiga xam ta’ sir etadi. Masalan, agar uzumning 
qanddorligi konditsiyada ko’ rsatilganidan 
1
% kam bo’ lsa, xar gektar tokzordan
1,5-2,0 tsentner kam mayiz olinar ekan.
Quritiladigan uzumlar albatta toza navli b o’ lishidan tashqari bir tekisda 
pishgan bo’ lishi zarur. SHu bilan birga kasallangan, ezilgan uzum shingil va 
boshlaridan xamda aralashmalardan tozalanish lozim.
Uzumdan ikki xil quruq maxsulot, ya’ ni kishmish va mayiz olinadi. 
Kishmish urug’ siz uzumdan, mayiz urug’ li uzumdan tayyorlanadi. Urug’ siz uzum 
navlaridan asosan quyidagilar quritishga tavsiya etiladi: Oq kishmish, Qora 
kishmish, Lunda kishmish, Xishrov, Kishmish: urug’ li navlaridan - Kattaqo’ rg’oo, 
Qora janjal, Sultoni, Qora Kalbak, Rjzamat, SHturangur, Aleksandr muskati va 
boshqa navlar.
Uzumning navi va quritish usuliga qarab quruq maxsulotning quyidagi 
xillari ishlab chiqariladi:
Bedoni - ishqor eritmasi va oltingugurt angidridi ishlatilmay oftobda Oq 
kishmishdan quritilgan mayiz.
Sabza - qaynoq ishqor eritmasiga botirib olib, oftobda quriUlgan mayiz.
70

---

Zarsim on sabza - a w a lo ishqor eritmasiga bo.irib olib va oltin gu gu r 
a n g id r id . bilan dudlab, so'ngra shtabelda quritilgan Oq kishmish
Soyaki - maxsus xonalarda Oq kishmishdan soyaki qilib,’ quritiladi. B unda 
ishqor va oltingugurt q o ’ llanilmaydi.
Ishg on iy - Qora kishmishdan qilinadigan mayiz.
G erm iyon - K a tta q o ’rg ’on, Sultoni, N im rang kabi yirik g ’u ju m li u z u m
n a v la r id a n ta y y o r la n a d i. Q u ritish d an a w a l uzum qaynoq ishqorga b o tirib o li n a d i, 
k e y in o c h iq j o y g a y o y ib q o ’y iladi.
SH labelgerm iyon - K attaq o ’rg’on, Sultoni, N im rang kabi n a v l a r d a n
o ltin g u g u r t b ila n d u d la b ta y y o rlan ad i, shtabellarga taxlab quritiladi.
Q ora vassarg 'a - Qora uzum navlaridan dorilanmay oftobda quritiladi.
CHillaki - va Gerbosh uzum navlaridan dorilanmay oftobda quritiladi.
A vion - xar xil nav uzumlardan dorilanmay, faqat oftobdaquritib olingan 
mayiz.
Uzum quritish asosan 4 usulga bo’ linadi: oftobi, objo’ sh, shtabel, soyaki.
О f I о b i - qaynoq ishqor bilan ishlov bermasdan ochiq; oftob yaxshi 
tushadigan maydonlarda yoyib quritish usuli. Bu usulda asosan kishmish navlari 
quritilib, m ayizning asosiy qismi shu usulda tayyorlanadi. Bu quritish 2 0-30 kun 
davom etadi. Xar 
6 - 8
kunda uzum boshlari ag’ darib turilishi lozim. Kaftda 
g ’ ijimlaganda bir o z ezilsa-yu, ammo bir-biriga yopishib qolmasa, mayiz qurib 
tayyor b o ’ lgan deb xisoblanadi.
Quritilgan maxsulot xas-cho’ plardan tozalanib, shamolda sovuriladi va nami 
bir m e’ yorda b o ’ lishi uchun uyum-uyum qilib q o’yiladi. Bu usulning kamchiligi -
mayiz ju d a uzoq vaqt quritiladi, iflosligj birmuncha ko’ p bo’ ladi, quruq m axsulot 
chiqishi kam b o ’ ladi (22-25% ).