Дала тажрибаларини ўтказиш услублари

2.1.-ЧИЗМЗ. Тажрибанинг барча вариантлари ва такрорланишларини бир қатарда жойлаштириш.


Суториладиган шароитда агротехник дала тажрибалари пайкалларда 3-4 дан кам бўлмаган такрорланишда ўтказилгани маъқул, чунки бунда тажрибанинг юқори даражадаги аниқлиги яа ҳосилдорлик ҳақидаги маълумотларни матсматик таҳпил қилиш таъминланади (2.1-чизма).
Бироз фарқланадиган кичик бўлакчаларда жойлаштирилган, айниқса, тупроқ қатлами бир хил бўлмаган шароитда вариантлар такрорланиши 5-6 мартани ва ундан ҳам ортиқни ташкил этади.
Вариантларнинг жойпаштирилиши. Суғорма деҳқончилик шароитида бўлакларнинг қулай шакли-чўэиқ тўғри тўртбурчак, томонлари нисбати тахминан 1:20; 1:25 ва ундан каттароқ, одатда, узун томони нишаблик бўйича чузилган бўлади. Бўлакларнннг бу тарзда жойлаштирилиши нишаблик йўналиши бўйича тупроқ унумдорлиги ўэгарио бориши ва бунда ҳар бир бўлак ўзгараётган тупроқ хилма-хиллигини баравар қдмраб олиши билан изоҳланади.
Вариантлар тажриба даласи булакпари бўйича 3 гуруҳцаги усуллар асосида жойлаштирилди: стандарт (андозали), системали (тартибли) ва рендомизацияланган (тэсодифий).
Станларт (андозали) усулда ҳар 1-2 вариантдан сўнг назорат-стандарт жойлаштирилади.
Снстемали (тартибли) усулда вариантлар асосан тартиб билан жойлаштирилади Масалан, биринчи такрорланишда улар, 1,2,3,4,5, ва 6 тарзда рақамланган бўлса, бу тартиб бошқа такрорланишларда ҳам сақланади.
Рсндомизация (тасодифий) усулида вариантлар ҳар бир такрорланишда гасолифан, яъни қуръа ташлаш асосида жойлаштирилади Бу усул қуйидагича амалга оширилади
тажриба вариантлари рақами бир хил қажмдаги қоғозчаларга ёзилиб бир идишга солинади-да, яхшнлаб аралаштирилгач, бирма-бир тортиб олинади Шундай тарзда
тегишли вариант алинган қоғоша кўрсатилган рақам билан белигиланади, биринчи токрорланиш, сунг бошқа такрорланиш вариантлари шу тартибда жойлаштирилади.
Дала тажрибаси натижаларининг ишончлилик даражасини белгилаш учун статистик (математик) бақолаш талаб этилади Бунинт учун вариантларни жойлаштиришда рсндомиааиияга асосланган замонавий усулдан фойдаланилади^!

1	2	3	4	5
5	1	2	3	4
3	4	5	1	2
2	3	4	5	1

I II

1	2	3	4	1	2	3	4
3	4	1	2	3	4	1	2

Ш IV