Dars ishlanmalar 6-sinf musiqa darsi uchun interfaol usuldagi dars ishlanmasi Darsning mavzusi

O‘qituvchi: Hurmatli o‘quvchilar, yangi qo‘shig‘imizni o‘rganishdan oldin ovozimizni Nadim Norxo‘jayevning “Chamandagi gullarmiz” qo‘shig‘i bilan sozlab olamiz.

“Diyor madhi”

Nadim Norxo‘jayev musiqasi.
Habib Rahmat she’ri
Ona Vatan ertasi, Dovrug‘lidir Vatanim
Keljakning mevasi,
Bilim, hunar egasi Niyatlar ulkan, katta
Biz bo‘lamiz albatta,

Orzularim uch berar, Obro‘lidir Vatanim.

Diyor mehri kuch berar. Dunyodagi chamanim,
Dilda yorug‘ tuyg‘ular, Ko‘z qoramdek saqlayman,
Yorug‘likka oshnomiz, Ishonchingni oqlayman.
Ezgu ishga tashnamiz.
Temur bobom dilda bor,
O‘lkam bo‘lur gul obod.
Bayroqni tutib gul obod.
Shod boramiz ilgari,
Mard g‘oliblar singari!
Qoshiq kuylab o‘rganib oldik endi suhbat asosida tahlil qilamiz. “Aqliy hujum” asosida qo‘shiq o‘qituvchi bilan birgalikda tahlil qilinadi.
Musiqa tinglash: Sinf fonetikasidan l.Betxovenning “Qahramonlik” 3-simfinoyasida parcha tinglash.
Musiqa savodi: Darslikning 76-betidagi kuyni 4 taktini kuylab dirijyorlik qilish.



O‘qituvchi: Endi musiqali tanaffus e’lon qilamiz.
Xonanda O.Nazarbekovning “Gul” qo‘shig‘iga raqs tomosha qilamiz.
Guruhlar bilan birgalikda “Krassvord” yechiladi.
Savol:

1. 
   756-yil 27-yanvarda kim tavallud topgan?
   
2. 
   Shashmaqom qayerda shakllangan?
   
3. 
   Bir qismdan iborat bo‘lgan asar nima deyiladi?
   
4. 
   Musiqa cholg‘u asboblaridan birining nomi?
   
5. 
   Kimlar o‘tmishda ko‘chmanchi xalq bo‘lishgan?
   
6. 
   O‘zbek va tojik musiqasining bobokaloni kim?
   

	M
	U
	S
	I
	Q
	A

Musobaqa asosida musiqaga oid terminlardan aytish.
“Siz kimsiz?” o‘yin o‘tkaziladi. Darsda ishtirok etmagan o‘quvchilar jalb qilinadi, biror kompozitor yoki xonandaning ijodi o‘qib beriladi. O‘quvchi topadi.
Dars yakuni: Guruhlar monitoringini hisoblash. O‘quvchilarni ballash.
Uyga vazifa: Mavzu yuzasidan test savollari tuzish. Qo‘shiqni yod olish, o‘tilganlarni takrorlash.


5-sinf uchun interfaol usuldagi
1-soatlik dars ishlanmasi.


Darsning mavzusi: O‘zbek musiqasida opera janri.
Maqsad: a) Tarbiyaviy: O‘quvchilarni estetik ruxda tarbiyalash.
b) Ta’limiy: Ularning musiqaviy qobiliyatlarini kengaytirish.
v) Rivojlantiruvchi: Turli o‘yinli topishmoqlar yordamida ularning tafakkur doirasi rivojlantirish.
Uslub: Noan’anaviy dars
Jihoz: Rubob, harakatli ko‘rgazma, rasmli ko‘rgazmalar, kompyuter,dvd, tarqatma materiallar kompozitorlar portretlari, konspekt.
Darsning rejasi: 1. Tashkiliy qism
2. Ovozlarni sozlash mashqi
3. Guruhlarga nom qo‘yish va “O‘yla, izla, top” o‘yinining shartlarini tanishtirish.
1-shart O‘tilgan qo‘shiqlarni kuylash
2-shart Savollarga javob berish
3-shart Rol bajarish
4-shart Harakatli o‘yin o‘ynash
5-shart Solfedjio usulida kuylash
6-shart Musiqa tinglash va ohanglarni topish
7-shart Xotira mashqi
Darsning borishi:
O‘qituvchi kuylaydi: Salom bolalar
Bolalar: Salom ustozim
O‘qituvchi: Tayyormisiz
Bolalar: Bizlar tayyormiz
O‘qituvchi: Tayyor bo‘lsangiz darsimizni boshladik
(Davomat va qanday kun ekanligi so‘raladi.)
Bolalar bugungi sanani va O‘zbekiston xalq shoiri Muhammad Yusuf tug‘ilgan kuni ekanligini aytishdi va Muhammad Yusufning she’rlaridan na’muna keltirishdi.
Umr nima, umr aslida bir yumaloq tugmacha yo‘l. Tugmadan sal kattaroq yo yana bir nimacha yo‘l Beshigimning oldidan, qabrim oldigacha yo‘l Men ketarman bir kuni dilimda armonim qolur.

Ovozni sozlash mashqi:

Guruhlarga bo‘lish:

1-guruh “Tarona”
2-guruh “Navo”
3-guruh “Ohang”
O‘qituvchi ko‘rgazma yordamida o‘yin shartlari - “O‘yla,izla,top” o‘yinini o‘tkazilishini e’lon qildi. 1-shartga ko‘ra o‘tilgan qo‘shiqlarni kuylash uchun “Oymomojon rom bo‘ldi”, “Parvozdagi qushchalar”, “Chamnadgi gullarimiz” qo‘shiqlari guruhlar tomonidan chiroyli kuylashi lozim.
2-shartga ko‘ra:
O‘zbek musiqasi tarixida 1-opera 1939-yilda yaratilgan deb, ko‘pgina kitoblarda yozilgan. Bunga o‘sha paytda yosh bastakor bo‘lgan Muxtor Ashrafiyning ustozi S.N.Vasilinko bilan hamkorlikda yozgan. “Bo‘ron” operasi misol bo‘la oladi.
O‘zbekistonda opera janrining shakllanishida dastlabkipog‘ona “Bo‘ron” dan keyin talaygina o‘zbekcha operalar dunyoga keldi. Bular – R.Glier va T.Sodiqovning “Layli va Majnun”, Muxtor Ashrafiyning “Dilorom”, “Shoir xotirasi”, Rashid Hamroyevning “Zulmatdan ziyo”, Sobir Boboyevning “Hamza”, “Fidoyilar”, Hamid Rahimovning “Zafar”, Ibrohim Hamroyevning “Oyjamol” Ikrom Akbarovning “So‘g‘d elining qoploni”, Mutal Burhonovning “Alisher Navoiy”, Sayfi Jalilning “Zebiniso” M. Bafoyevning “Umar Hayyom”, Ulug‘bek Musayev, Nurilla Zokirov, Rustam Abdullayev, Habillo Rahimov, Avaz Mansurov kabi o‘zbek bastakorlarning qator operalaridir.
2 - guruhdan madina chiqib Sulaymonov Yudakov yozgan opera “Maysaraning ishi” birinchi o‘zbek hajviy operasi ekanligi va butun dunyoga tanilganligi haqida tushuncha berdi.
3 - guruhdan Javohir ko‘rgazma yordamida bolalar uchun yozilgan va sahnalashtirilgan operalar ko‘p emasligi haqida gapirib ularni ko‘rsatib o‘tdi.
Sobir Boboyev “Yoril tosh”
Sayfi Lalil “Malikaiy Ayyor”
Avaz Mansurov “Hayvonlar Sultoni”
O‘qituvchi o‘quvchilar faoliaytini baholab kamchiliklarni ko‘rsatadi va rag‘batlantiradi.
Navbatdagi shartga ko‘ra notalar joylashgan o‘rinlari ko‘rgazmadagi harakatli qushchalarda ifodalanadi.



O‘quvchilar ovozi Re minorga sozlanib Re mino qanday ekanligi so‘raladi.
O‘quvchi Re minor Re dan boshlanib Re notasida tugab unda Si bemol belgisi bor.
Solfedjio usulida kuylash:
O‘qituvchi: Bolalar solfedjio usulida kuylash deganda nimani tushunasiz.
Bolalar: Notalar nomi bilan kuylash – Solfedjio usulidir.



Musiqa tinglash etapida o‘zbek operalaridan “Yoriltosh” va “Maysaraning ishi” operalaridan ariya va qo‘shiqlar tinglandi.
Navbatdagi ohanglarni top shartiga ko‘ra o‘qituvchi rubob yordamida turli kinofilmlardan musiqalar va bolalar qo‘shiqlari kuylarini chaldi. Uning ohangiga ko‘ra bolalar qay biri ekanligini topishi lozim. (masalan: maftuningman kinofilmidan, Chamanda gul, Tulpor qo‘shiqlar va hokozo)
Navbatdagi shartga ko‘ra darsni mustahkamlash uchun Xotira mashqi o‘tkaziladi. Unga ko‘ra o‘quvchilar ko‘rgazmadagi operalarni bir necha bor takrorlashadi so‘ng yodda qolganlarini aytib berishi lozim.
Qaysi guruh ko‘p aytsa g‘olib bo‘ladi.
O‘qituvchi Shermat Yormatov musiqasi, Quddus Muhammadiy she’ri bilan aytiladigan “Oymomojon rom bo‘ldi” qo‘shig‘ini o‘quvchilar bilan takrorlashdi.
G‘olib guruh ballari e’lon qilinib faol o‘quvchilar rag‘batlantirildi va uyga vazifa o‘zbek operalarini yodda saqlash, qo‘shiqni yaxshilab o‘rganib kelib Solfedjio usulida kuylashni mashq qilish topshirildi.