Dilmurod Quronov adabiyot nazariyasi asoslari

Tayanch tushunchalar:
dramatik asarning tashqi qurilishi, arxitektonika, ramka, ram­
ka unsurlari, muallif ismi-sharifi, asar nomi, janr qaydi, asartarki- 
bi qaydi, qatnashuvchilar ro'yxati, muallif qaydiari - remarkalar, 
parda, ko'rinish, prolog, episodiy, eksod, xor qismi, voqeaning 
butunligi masalasi, kompozitsiya qismlari, ekspozitsiya, tugun, 
voqea rivoji, kulminatsiya, yechim, epilog.
218

---

Savol va topshiriqlar:
1. Nima uchun dramatik asar kompozitsiyasi haqida gap borga- 
nida ko'proq uning tashqi qurilishiga e’tibor qaratiladi? Drama­
tik va epik asarlarda ramka unsurlarining o'rni va ahamiyatini 
qiyoslab ko'ring.
2. Sarlavha va janr qaydining asosiy vazifalarini tushuntiring. 
Dramatik asarda qatnashuvchilar 
r o 'y x a tin in g
funksiyalarini 
epik asardagi qaysi kompozitsion unsurlar funksiyasiga qi- 
yoslash mumkin?
3.
Dramatik asarlarni parda va ko'rinishlarga bo'lish an’anasi- 
ning shakllanishi qanday kechgan? Bu tarz bo'linishlar nima 
bilan bog'liq amalga oshgan deb o'ylaysiz? Fikringizni misol­
lar yordamida asoslang.
4. Dramatik asarda muallif remarkalarining asosiy vazifasi ni­
mada deb bilasiz? Muallif remarkasi bilan dramatik asar­
ning «ko'rimlilik» (vizuallik) xususiyati orasidagi munosabatni 
konkret misol yordamida tushuntiring.
5. Drama bilan spektakl orasidagi farqlar nimalarda ko'rinadi? 
Dramani o'qish bilan spektaklni tomosha qilish orasida qanday 
farq bor deb o'ylaysiz? Spektaklda «adabiylik» va «sahnavi- 
ylik» xususiyatlari o'zaro qanday munosabatda rivojlangan?
Adabiyotlar:
1. Абдусаматов X,- Драма назарияси. - Тошкент: Адабиёт 
ва санъат, 2000.
2. Аристотель. Риторика. Поэтика. -
М.: 
Лабиринт, 2000. -
С.160.
3. Аникст А. Трагедия Шекспира «Гамлет». -
М.: 
Просвеще­
ние, 1986.
4. Гегель. Эстетика. 
В 
4-х т. Т.З. -
М.: 
Искусство, 1971. -
С.548 - 550.
5. Журакулов У. Драма жанри // Назарий поэтика масала- 
лари. - Тошкент, 2015. - Б.4 - 68.
6. Ганиев И. Фитрат драмалари поэтикаси. - Тошкент: 
Фан, 2005.
7. Эгамбердиев X. Усмон Азимнинг «Бир кадам йул» дра- 
масида конфликт // Узбек тили ва адабиёти,- 2004.- 
№3. 
-
Б .5 9 -6 1 .
219

---

Lirik asar kompozitsiyasi