Dilnavoz Yusupova

Lab – (haqiqiy yoki majoziy) yorning kalomi, ko‘rsatmalari, purma’no so‘zlari; 

---

138 
bo‘sa – oshiqning (haqiqiy yoki majoziy) yor visolidan bahramandligi. Nasroniy 
diniga mansub kishi ma‘nosini bildiruvchi tarso istilohi tasavvufda o‗zini Alloh 
ishqiga yetishmoqqa baxshida etgan inson ma‘nosida qo‗llanadi. Xaloyiq (xalq, 
mardum, el) esa haqiqiy ishqdan bexabar kimsalar yoki dunyoga ko‗ngil bergan 
nafs bandalari. Dunyo, so‗fiylar nazdida, nafsoniy xuruj, shaytoniy istaklar 
jamlangan voqelik.

«TAZKIRA» arabcha so‗z bo‗lib, «zikr», ya’ni eslatib o‘tish, yozib qo‘yish 
ma‘nolarini anglatadi. Tazkirada shoirlarning hayoti va ijodi haqida eng muhim 
ma‘lumotlar, asarlaridan namunalar keltiriladi. Tazkira g‗arb adabiyotida antologiya deb 
yuritiladi. Uning eng qadimgi namunasi arab olimi Abu Mansur as-Saolibiyning (961 – 
1038) «Yatimat at-dahr fi mahosin ahl al-asr» (Asr ahlining fozillari haqida 
zamonasining durdonalari) asari bo‗lib, 4 qismdan iborat. Uning avvalgi qismlarida X – 
XI asrlarda yashab arab tilida ijod qilgan 415 ta adib va yozuvchilar haqida ma‘lumotlar 
keltirilgan bo‗lsa, 4-qismda 124 ta xurosonlik va movarounnahrlik shoirlar ijodidan 
namunalar berilgan. Asardagi barcha baytlar 4160 tani tashkil qiladi.
O‗zbek adabiyotidagi birinchi tazkira Alisher Navoiyning «Majolis un-nafois» 
(1491 – 1498) asari bo‗lib, 8 majlisdan iborat. 8-majlis to‗laligicha Husayn Boyqaroga 
bag‗ishlangan. Tazkirada XV asrda Xurosonda yashab ijod etgan 459 ta shoir haqida 
ma‘lumot beriladi.
Hasan Xoja Nisoriyning 1566-yili tuzilgan «Muzakkiri ahbob»ida 300 ga yaqin 
ijodkor haqida ma‘lumotlar keltirilsa, Davlatshoh Samarqandiyning 1486-yili tuzilgan