Dilnavoz Yusupova

Buxoriy (hijriy 194 – 256, milodiy 810 – 870), Abu Iso Muhammad ibn Iso at-Termiziy 
(824 – 892), Abu Muhammad Abdulloh Muhammad ibn Yazid ibn Mojja (824 – 888) 
shular jumlasidan.
Buxoriyning to‗liq ismi Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil ibn Ibrohim al-
Mug‘ira ibn Bardazbax al-Juafiy al-Buxoriydir. U Buxoroda Ismoil ismli olim oilasida 
810-yili tug‗ilgan, yoshligidanoq o‗zining o‗tkir zehni va kuchli iqtidorini namoyon 
qilgan. Buxoriy go‗dakligidayoq otasi dunyodan o‗tadi va onasining qo‗lida qoladi. 
Maktabda dastlabki savodini chiqargach arab tili va hadis kitoblarini o‗qishga, ularni yod 
olishga alohida rag‗bat bildiradi. 18 yoshga kirganda u bir qator yirik ilmiy asarlar 
muallifi edi.

---

140 
Rivoyatlarda aytilishicha, u bir kitobni o‗qisa barchasi yodida qolar ekan. «Uning 
o‗zi yuz ming sahih (ishonchli) va ikki yuz ming g‗ayrisahih (ishonchsiz) hadisni yod 
olganini yozgan. Imom Buxoriyning shogirdlaridan biri Amir ibn Fallos: «Muhammad ibn 
Ismoil al-Buxoriyga ma‘lum bo‗lmagan hadis, albatta, ishonchli emasdir», – deb yozgan 
ekan. Buxoriy o‗zining so‗nggi kunlarini Samarqandning Xartang qishlog‗ida o‗tkazadi va 
870-yil 1-sentyabrida 62 yoshida vafot etadi. Olim ko‗plab kitoblar yozib qoldirgan.
Ular orasida eng mashhuri «Al-jome’ as-sahih»dir. «Sahih» to‗g‗ri, ishonchli degan 
ma‘noni bildiradi. Kitobga ishonchli hadislar jamlangan. Uning yana «Al-adab val-
mufrad» (Adab durdonalari), «Kitob asmo as-sahoba» (Sahobalarning ismlari haqida 
kitob), «Kitob af’ol il-ibot» (Ibodat qiluvchilarning fe’l-atvori haqida kitob), «Tarixi 
Buxoro», «Kitob ul-favoyid» (Foydalar haqida kitob), «Tarix us-siqot vas-zuafo min-