Дүнья-жүзилик экономикаға интeгрaциялaсыў Xaлық-aралық Вaлютa фoнды, дүнья-жүзиликбaнк

Қадағалаў ушын сораўлар

1. 
   Анализдиң мәниси нелерден ибарат.
   
2. 
   Экономикалық анализдиң басқарыўдағы орнын түсиндириң.
   
3. 
   Экономикалық анализдиң өзине тән өзгешеликлери нелерден ибарат.
   
4. 
   Экономикалық анализди иске асырыў методологиясы дегенде нени түсинесиз.
   
5. 
   Анализдиң методологиясын қәлиплестириўде системалы катнасты түсиндирип бериң.
   
6. 
   Макроэкономикалық анализдиң әҳмийети нелерден ибарат.
   
7. 
   Басқарыў карарларын қабыллаўда экономикалық анализ нәтийжелериниң орнын түсиндирип бериң.
   
8. 
   Басқарыў карарларын кабыллаўда экономикалық анализ нәтийжелериниң әҳмийетин айтып бериң.
   

4 ТЕМА МАКРОЭКОНОМИКАЛЫҚ АНАЛИЗДИҢИНФОРМАЦИЯ МЕНЕН ТӘМИЙИНЛЕНИЎИ

ЖОБА:

1. ӨзбекстанРеспубликасының мәмлекетлик басқарыўда санлы экономика,электронҳүкимет ҳәм деинформациялықсистемалары

2. 
   Социал-экономикалықинформациялардың қәлиплесиўи ҳәм олардың түрлери
   

3. Макроэкономикалық анализде макроэкономикалық көрсеткишлер,информацияобъектисыпатында

4. 
   Макроэкономикалық анализдеинформациялықтехнологиялардан пайдаланыўдың бағдарлары
   

1. Өзбекстан Республикасының мәмлекетлик басқарыўда санлы экономика,электронҳүкимет ҳәм деинформациялықсистемалары

Мәмлекетимизде административлик басқарыўды әпиўайыластырыў, халықтын турмыс дәрежесиниң сапасын жоқарылатыў, инвестиция ҳәм исбилерменлик орталығын жақсылаўға каратылғанэлектронҳүкиметти, соның ишинде мәмлекетликхызметлерди көрсетиў системасын модернизациялаў ҳәм раўжландырыў тараўында избе-из илажлар иске асырылмақта.
Соның менен бирге, санластырыўды тәмийинлеўге ҳәм санлы экономикаға өтиўге тосқынлық етип атырған бир қатар еле өзиниң шешимин таппаған машқала ҳәм кемшиликлер көзге тасланбақта.
Атап айтқанда, мәмлекетте информациясистемаларын раўажландырыўдың бирден-бирпринциплери ислеп шығылмаған, бул тараўдағы илажлар болса өз-ара ҳәм басқа да информация системалары менен тығыз байланыспаған түрде иске асырылмақта.
«Электронҳүкимет» системасыныңинфраструктурасы жетерли дәрежеде раўажланбай атыр,бул мәмлекетлик хызметлерди көрсетиўде ҳәм мекемелер аралықэлектрон шерикликти иске асырыўда заманагөйинформация-коммуникациятехнологияларын кең қолланыўға өзиниң тәсирин тийгизбекте⁴.
«Электронҳүкимет» системасын енгизиўдетәсирли муўапықластырыўшы ҳәм бирден бир техникалық катнастың жоқлығы,ресурслардан ақылға муўапық емес түрде пайдаланыўға алып келмекте ҳәм де илажлардың нәтийжелигин төменлетпекте.
Санлы экономиканы раўажландырыў,«Электронҳүкимет» системасының енгизилиўин тәмийинлеген түрде, халық, бизнес ҳәм мәмлекет ортасындағы нәтийжели өз-ара шерикликти жолға қойыў ушын қосымша жағдайларды жаратыў мақсетинде, сондай-ақ,2022-2026-жылларда ЖаңаӨзбекстанның Раўажланыў стратегиясына муўапық:

1. 
   ӨзбекстанРеспубликасыПрезидентиниң«ӨзбекстанРеспубликасында санлы экономиканы раўажландырыў илажлары ҳаққында» ғы 2018-жыл 3-июльдағы ПҚ-3832-санлы қарарына муўапық ӨзбекстанРеспубликасы Президенти қасындағы Жойбар басқарыўы миллий агентлиги(кейингиоыинларда—Агентлик) санлы экономиканы енгизиў ҳәм раўажландырыў тараўында ўәкилликке ийе орган етип етип белгиленгенлиги мағлыўмат ушын кабылланды⁶⁰.
   
2. 
   «Электронҳүкимет» системасын енгизиў санлы экономиканың ажыралмас бөлеги болып есапланады;
   

Агентликэлектронҳүкимет тараўындағы ҳәм де мәмлекетлик басқарыўдаинформациясистемаларын енгизиўде ўәкиллике ийеорган болып есапланады,усы тараўдағы бирден-бир мәмлекетлик сиясатты ислеп шығыў ҳәм иске асырыў ҳәм де мәмлекетликорганлар ҳәм шөлкемлердиң ҳәрекетин муўапықластырыў ушын жуўапкер болады;
Агентликтиңэлектронҳүкимет тарўында, сондай-ақ, мәмлекетлик басқарыўда информация системаларын енгизиў бойынша өзиниң ўәкиллиги шеңберинде кабыл етилген қарарлардың орынланыўын тәмийинлеў республиканың барлық министрликлери, мекемелери ҳәм шөлкемлери ушын мәжбүрий болып есапланады;
Мәмлекетлик басқарыўдаинформация системалары,ресурслары ҳәм басқа да жергиликли өнимлерди жетистириў ҳәм енгизиўдеги жойбарлар, сондай-ақ,бундай жойбарларды иске асырыўды нәзерде тутатуғыннорматив-ҳуқықыйҳүжжетлерАгентликте экспертизадан өткерилиўи шәрт;
Агентлик санлы экономиканы енгизиў бойынша ўазыйпаларды иске асырыўдахалық-аралық финанслықинститутларҳәм шет еллик финанслық шөлкемлер менен тиккелей өз-ара бирге ислесиў ҳуқықына ийе.

3. 
   ӨзбекстанРеспубликасыИнформациятехнологиялары ҳәмкоммуникацияларды раўажландырыў министрлиги мәпдар мекемелер менен биргеликте:
   

Ҳәзирги күнде«Электронҳүкимет» системасы шеңберинде иске асырылып атырған мекемелер аралық ҳәм мекемедеги информациясистемалары,мағлыўматларбазалары, дәстүрий өнимлерди жаратыў ҳәм енгизиў жойбарларының ҳәм деинформация-коммуникация тараўындағы басқа да жойбарлардың иске асырылыўын ҳәм финанс пенен тәмийинлеўди тоқтатты;
бир ай мүддетте жойбарлар толық дизимнен өткериледи ҳәм ақырғы нәтийжелери бойыншаАгентликке хабар бериледи.

4. 
   Агентлик:
   

а) иске асырылып атырған жойбарлардың сын көз бенен үйренип шығылыўын ҳәм де мақсетке муўапық, актуаль,республикада санлы экономиканы раўажландырыўдың мақсет ҳәм ўазыйпаларына муўапық келетуғын жойбарлардың даўам еттирилиўин тәмийинлейди;
б) төмендегилерди нәзерде тутатуғын«Электронҳүкимет» системасын раўажландырыў концепциясы жойбарларының таярланыўы ҳәм ӨзбекстанРеспубликасыПрезидентиАдминистрациясына усынылыўн тәмийинлейди:

• 
  электрон ҳүкиметтиң мәмлекет, халық ҳәм бизнестиң нәтийжели өз-ара шериклигин, сондай-ақ, дүньяның санлы статусынаинтеграцияласыўын тәмийинлеў бойынша бирден-бирмиллий система ретиндеги мақсетке муўапық әҳмийетин белгилеўди;
  
• 
  «Электрон ҳүкимет» системасының қурамы ҳәм структурасын, оны жаратыўдың шәртлери ҳәмархитектурасыныңконцептуал тийкарларын,атап айтқанда шөлкемлестириўшилик,функционаллық,техникалық дүзилисин, сондай-ақ, тийкарғы санлыактивлерди анық белгилеўди;
  
• 
  электрон ҳүкиметти жаратыўдың тийкарғы принциплери ҳәм функционал ўазыйпаларын,электронҳүкиметтиң мүмкиншиликлеринен пайдаланған түре санлы трансформацияға ерисиўдиң анық көрсеткиш ҳәм индикаторларын белгилеўди;
  
• 
  электронҳүкиметти жаратыўдыңҳуқықый ҳәм шөлкемлестириўшилик-техникалық илажларын, атап айтқанда санлы трансформация процесслерин енгизиўдиңметодологиясына, олардың өз-ара муўапықлығына,информация тараўындағы шериклик,мағлыўматлар алмасыўпротоколлары ҳәм форматының өз-ара сәйкеслигине тийисли талапларды белгилеўди;
  
• 
  жеке мағлыўматларды қорғаў талапларын есапқа алған түрде информацияты жыйнаў, қайта ислеў, топлаў, сақлаў ҳәм узатыўдаинформация қәўипсизлигин тәмийинлеўди;
  
• 
  «Электронҳүкимет» системасын жаратыў ҳәм енгизиў бойынша жойбарды иске асырыўмеханизмлери ҳәм басқышларын нәзерде тутыўды;
  
• 
  «Электрон ҳүкимет» системасын енгизиўде оның нәтийжелиги ҳәм ашықлығын жоқарылатыўды тәмийинлейтуғын, атап айтқанда жойбарлар бойынша бирден-бир миллий дистрибьюторды шөлкемлестириў арқалы бир пүтин процессти (таярлаў,жойбарластырыў,келисиў, жойбар бойынша товарлар, жумыслар,хызметлерди сатып алыў, сондай-ақ, оларды пайдаланыўға тапсырыўдың бирден бир системасын) жаратыўды;
  
• 
  Агентлик тийкарында басланғыш жойбар ретиндеэлектрон санлы имза инфраструктурасының стандарт элементин таярлаў ҳәм әмелиятқа енгизиўди нәзерде тутады⁵.
  

Өзбекстан Республикасы Президентиниң «Санлы экономиканы раўажландырыў мақсетинде санлыинфраструктураны буннан былайда модернизациялаў илажлары ҳаққнда» ғы2018-жыл21-ноябрьдегиПҚ-4022-санлы қарарына муўапықАгентликтәрепинен«Санлы исеним» санлы экономиканы раўажландырыўды қоллап-қуўатлаў фонды менен биргеликте барлық мәмлекетлик хызметлер тек ғанаоператодың мағлыўматларынқайтаислеў орайлары арқалы көрсетилиўин тәмийинлеўди нәзерде тутатуғын 2019-2021-жылларда «UniversalMobileSystems» ЖШЖ ти раўажландырыўКонцепциясы ислеп шығылды⁶.
Агентликмәпдар мекемелер менен биргеликте мағлыўматларды қайта ислеў орайларына болғана зәрүрлик ҳәм олрдың жайласыўы ҳаққындаӨзбекстанРеспубликасыПрезидентинңАдминистрациясына усыныслар береди.

5. 
   ӨзбекстанРеспубликасыПрезидентиниң«Инновациялық жойбарларды иске асырыў ҳәм мекемелер аралықинформациясистемаларын тезлик пененинтеграцияласыўының шөлкемлестириўшилик илажлры ҳаққында» ғы 2018-жыл 18-апрельдеги ПҚ-3673-санлы қарарына муўапық Агентлик тәрепинен байланыстың, соның ишинде, шет елде болыў ўақтында, сырлылығы,тезлиги, қәўипсизлиги ҳәм телекоммуникацияхызметлерине жумсалатуғын бюджет ғәрежетлериниң тежелиўин тәмийинлейтуғын мәмлекетликмобиль байланысы системасын иске түсириў, сынаў ҳәм оннан тәжирийбе ретинде пайдаланыў жумыслары орынланды⁷.
   

Бул система мәмлекетликорганлар, шөлкемлер, жергиликли мәмлекетлик ҳәкимият органлар, Өзбекстан Республикасының шет елдеги дипломатиялық ўәкилханалары хызметкерлери ушын өзлериниң хызмет ўазыйпаларын орынлаўда пайдаланыўы мәжбүрий болып есапланады.

6. 
   Агентлик,Информациятехнологиялары ҳәмкоммуникацияларды раўажландырыў министрлиги ҳәм Сыртқы ислер министрлиги менен биргеликте еки ай мүддетте мәмлекетликорганлар, шөлкемлер, жергиликли мәмлекетликҳәкимият органлары, Өзбекстан Республикасының шет елдеги дипломатиялық ўәкилханаларының өз хызмет ўазыйпаларын орынлаўда системадан пайдаланыўы мәжбүрий болған хызметкерлериниң дизимин ӨзбекстанРеспубликасыПрезидентиниң Администрациясына киргизеди.
   
7. 
   ӨзбекстанРеспубликасы Президентиниң«ӨзбекстанРеспубликасында жойбар басқарыў системасын енгизиў илажлары ҳаққында» ғы2017-жыл24-июльдағыПФ-5120-санлы Пәрманына муўапық иске асырылатуғын Жойбар басқарыўының бирден-бирмиллийинформациясистемасыАгентлик тәрепинен тастыйықланатуғын дизим бойынша усы системаның барлық қатнасыўшылары тәрепинен пайдаланыўы мәжбүрий болып есапланады⁶⁴.
   

Дизимге киргизилген министрлик ҳәм мекемелер,ҳуқықый органлардың тийисли лицензияларысыз программалық өнимлерден пайдаланыўға жол қоймастан,мағлыўматлардың белгиленгенпротоколбойыншаплатформаформатында усыныс етилиўи ҳәм системаға киргизилиўин тәмийинлейди.

8. 
   ӨзбекстанРеспубликасы Финанс министрлиги:
   

ӨзбекстанРеспубликасы Мәмлекетликбюджетиниң орынланыўын тәмийинлеўге 2018-жылғы ҳәм 2019-жылға арналған шығынлары ҳаққында министрлик ҳәм мекемелер арасындағы информациятыагентликке усыныс етеди;
Усы Пәрманнан келип шығып ӨзбекстанРеспубликасы Мәмлекетлик бюджетиниңхалық-аралық байланыс ушын2019--жылға арналған шығынларыныңқайта көрип шығылыўын тәмийинлейди;
ҳәр жылы Өзбекстан Республикасы Мәмлекетлик бюджетиниң параметрлеринде усы Пәрманды иске асырыў шеңбериндеги илажларды ғәрежет пенен тәмийинлеўди нәзерде тутылмақта.

9. 
   Информация технологиялары ҳәм коммуникацияларын раўажландырыў министрлиги Агентликпенен биргеликте:
   

бир ҳәпте мүддетте — «Электрон ҳүкимет» системасында қолланыў пайдаланыў мақсетинде, пайдаланыўшылардың мәжбүрий тәртиптеидентификация ислениўин нәзерде тутқан түрде Интернет тармғынан сымсыз пайдаланыў бойынша массалық ҳәрекетлер ҳаққындағы Уставтың жойбарын;
бир ай мүддетте — усы Пәрманнның талапларын есапқа алған түрде информациятехнологиялары ҳәмкоммуникацияларын раўажлвндырыў министрлигиниңэлектронҳүкимет тараўындағы ўәкилликлерин, сондай-ақ, оның структурасынқайтакөрип шығыў бойынша усынысларды ӨзбекстанРеспубликасы Министрлер Кеңесине киргизеди.

10. 
    ӨзбекстанРеспубликасы Мәмлекетлик бажыхана комитети еки ай мүддетте«Электронҳүкимет» системасын енгизиў шеңбериндетоварларды киргизиў ушын айрықша бажыхана складының шөлкемлестирилиўин тәмийинлейди.
    
11. 
    Агентлик, Әдиллик министрлиги ҳәм басқа да мәпдар мекемелер менен биргеликте еки ай мүддетте нызам ҳүжжетлерине усы Пәрманнан келип шығатуғын өзгерис әм қосымшалар ҳаққында Өзбекстан Республикасы Министрлер Кеңесине усыныс береди.
    
1.