Elektr mexanikasi va texnologiyalari
-rasm. O‘zgartkich agregatning tuzilish sxemasi
Download 1.41 Mb.
|
2-курс.Ma\'ruza 3
|
1-rasm. O‘zgartkich agregatning tuzilish sxemasi
1 – transformator; 2 – ventil sxemasi; 3 – silliqlash filtri; 4 – yuk; 5.6 – kuchlashni fazali boshqarish tizimi elementlari Hozirgi paytda o‘zgartkich uskunalari uchun turkum quvvatlari 400-20000 kV×A bo‘lgan, yuklangan holda kuchlanishni rostlovchi turkum quvvatlari 1600-80000 kV×A bo‘lgan moyli transformatorlar, 10-3200 kV×A quvvatli quruq transformatorlar va yonmaydigan suyuqlikli quvvati 200-2000 kV×A bo‘lgan transformatorlar ishlab chiqarilmoqda. Ularning bir qancha turdagilari respublikamizdagi Chirchiq transformator zavodi va boshqa kichik korxonalarda chiqarilmoqda. Ushbu transformatorlar 50 kA gacha bo‘lgan tok bilan o‘zgartkich uskunalarini ta’minlaydilar. Hozirgi kunda 200 kA tokkacha bo‘lgan 200 mV×A quvvatli transformatorlar loyihalanayapti. Respublikamiz va ba’zi chet davlatlarida ishlab chiqarilayotgan o‘zgartkich transformatorlarining asosiy tavsiflari 1-jadvalda keltirilgan. O ‘zgartkich agregatlar transformatorlari mo‘ljallanishiga ko‘ra quyidagi turkumlarga bo‘linadilar: a) rangli metallurgiya va ximiya sanoati elektroliz uskunalari to‘g‘rilagichlari uchun; b) ventilli elektr yuritmalari qurilmalari uchun; v) elektrlashtirilgan transport uchun; g) yoyli plazma uskunalarini ta’minlash uchun; d) sinxron mashinalarining ventilli qo‘zg‘atkichlari uchun; e) o‘zgarmas tokli elektr uzatish liniyalari va konduksion (magnitogidrodinamik) generatorlar uchun. O‘zgartkich transformatorlari eksplutatsiyasi jarayonida qo‘llaniladigan atamashunoslikka muvofiq, birlamchi chulg‘am – tarmoq kuchlanishi ulanadigan chulg‘ami tarmoq chulg‘ami deb ataladi; ikkilamchi chulg‘am – sxemaning ventillari ulanadigan chulg‘ami ventil chulg‘ami yoki sxema chulg‘ami deyiladi. Uch fazali o‘zgartkich transformatorlar tarmoq chulg‘amlari «yulduzcha» yoki «uchburchak» usulda ulanadilar, ventil chulg‘amlari uchun esa oddiy va murakkab sxemalarga bo‘linuvchi har turdagi bir necha ulash usullari mavjuddir. Ventil chulg‘amlarining quyidagi oddiy sxemalari mavjud: - ajratilgan yoki yulduz – oddiy yulduz, qo‘shyulduz, oddiy z-simon, qo‘sh z-simon va ikki karra qo‘sh z-simon; z-simon sxemalar teng tomonli va har xil tomonli, mos yo‘nalgan va qarama-qarshi yo‘nalgan bo‘lishi mumkin; - berk – uchburchak va ko‘pburchak (oltiburchak). Murakkab sxemalar o‘zaro bog‘lanmagan oddiy sxemalar majmuasidan yoki ular kombinatsiyasidan iborat bo‘ladi. Ventil chulg‘amlarining ko‘p qo‘llaniladigan sxemalari o‘zgartkich agregatlarning prinsipial sxemalari 2,3 -rasmlarda keltirilgan. 1-jadval O‘zgartkich transformatorlarining asosiy parametrlari
Bir fazali o‘zgartkich agregatlari asosan «o‘rta» nuqtali (4-rasm) va ko‘priksimon sxemalar yordamida bajariladi. Aksariyat hollarda o‘rta va katta quvvatli o‘zgartkich agregatlari uch fazali kuchlanish tarmog‘idan ta’minlanadilar; bu esa uch-; olti- yoki o‘n ikki fazali o‘zgartkich sxemasini hosil qilish imkonini beradi. Uch fazali «nol» nuqtali sxema o‘rta quvvatli agregatlarda qo‘llaniladi. Olti fazali ko‘priksimon va muvozanatlovchi reaktorli o‘zgartkichlar keng tarqalgan hisoblanadi. Oddiy ventil sxemalarining yig‘indisidan iborat bo‘lgan murakkab ventil sxemalaridan ta’minlanuvchi ko‘priksimon sxemalar oddiy sxemalarning yaxshi fazilatlarini saqlab qoladilar va birlamchi tarmoqdan olinayotgan chulg‘aning toki shaklini keskin yaxshilashga, hamda to‘g‘rilangan kuchlanishning pulslanishini kamaytirishga imkon beradi. Download 1.41 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|