Фалсафа 2-семестр Ражаббоев Равшанбек

Худога интилиш инсон учун табиий ва фақат у билан бир-
лашибгина инсон бахтга эришиши мумкин. Шунлай қилиб, Августин фалсафала илоҳиёт учун катга йўл очиб берали.
Жон масаласида Августин Платон ғояларига эр1ашиб. жон-ни спиритуалистик рухла тушунади. Унинтча, ўзига хос суб-сташжя сифатидаги жон жисмоний сифатга ҳам эга эмас, та-нанинг бир тури ҳам эмас. У фақат фикрлаш, ирода, хотира | функцияларигагина эга. Биологик функциялар билан унинг ҳсч 1 қандай алоқаси йўқ. Танадан жон ўзининг мукаммаллиги билаш фарқ қилади.
Жонни бундай талқин қилиш қадимги юнон фалсафасида [ ҳам мавжуд эди. Лскин Августин уларлан фарқли раиишда жон- ] нинг бундай устунлиги худодандир, жон худога жуда яқин ва I ўлмасдир, деган фикрни айтади. Унинг фикрича, жонни бит| танага нисбатан яхшироқ биламиз, жон ҳақидаги билим апиқ-роқ, тана ҳақидаги билим аксинча, ноаниқ ва эҳтимолийдир. | Бундан ташқари, худони тана эмас, жон билали, тана билишга] халақит беради. Жоннинг танадан устунлиги туфайли одам ҳис-1 сий лаззатларипи бартараф қилиб, жони ҳақида қайтуришм керак. Маънавий ҳаётнинг асоси ақл эмас, иродадир. Бунда | Августин шунга таянадики, ҳар бир нарсанинг моҳияги унинг| иассивлигида эмас, фаоллигидадир. Бунлан инсоннинг моҳия-1 тини пассив характердаги ақл эмас, балки ҳаракатчан, фаол| ирода белгилайли, деган хулоса келиб чиқали. Августиннинг! ирода устунлиги ҳақидаги таълимоти қадимги юнон раииона-1 лизмидан фарққилади. Иисон руҳини иррационалистик талқин қилиш шунга олиб келадики, натижада эркин ирода руҳнинг¹ моҳияти, деб эълон қилинади. Бу ғояни у фақат биологияда | эмас. балки илоҳиётга ҳам татбиқ этади, яъни ироданинг ус-тунлиги илоҳий моҳиятга ҳам тааллукдидир. Шупдай қилиб, унинг фалсафаси интсллектуализм ва раиионализмдан волюн-таризмга қараб йўналганлиги шубҳасиздир.
Августиннинг бутун фалсафаси ягона, мутлақ ва мукаммал худо ҳақилаги таълимотда мужассамлашгац. Дунё илоҳий яра-тиш каби аҳамиятга эга эмас, у фақат шарпадир. Худосиз ҳеч| нарсани қилнш ҳам ҳеч нарсани билиш ҳам мумкин эмас. Та-биатда ғайритабний нарсанинг иштирокисиз ҳсч нарса содирз бўлмайди. Августии дунёқараши натурализмга аниқ қарши қара-тилган.
Ягона моҳият ва ҳақиқат сифатидаги худо метафизик таъ-лимот мазмунини ташкил этади. Худо билимнинг манбаи сифа-тида билиш назариясииинг прелмети, худо ягона эзгулик ва гўзаллик бўлгани учун ахлоқнинг предмети, хуло алоҳида қуд-рат ва меҳрибонлик эгаси бўлгани учун диннинг ирсдметилир. Хуло фақа! чсксиз борлиқ бўлиб қолмасдан, балки мукаммЦ муҳаббат ҳамдир. Нсоплатончилар шу тариқа назарий фикр юрит-ганлар, лекин худо уларда алоҳида моҳият сифатида тушунил-! масди. Неоплатончиларда худо ягона илоҳиётнинг эмаиацияси; (нурлаииши), табиий жараённинг зарурий натижаси бўлса, Ав-густинда неоплатончилар монизмидан фарқли тарзда луализм намоён бўдади. Августинда дунё-худо иродасининг маҳеули. Нсо-платончиларда худо ва олам ягонадир.