Favqulodda moddalar hisobi

Favqulodda foyda sifatida :
korxonaga hisobot davrida ko`rsatilgan xayriya summasi;
korxona sotib olgan qimmatli qog`ozlarga chiqqan yutuq summasi va h.k.ni keltirish mumkin.
Favqulodda va odatdagi holatga quyidagi misolni keltirish mumkin:
Favqulodda holat - yig`im-terim paytida yoqqan do`l natijasida paxta hosilining katta qismi barbod bo`ldi.
Odatdagi holat - tsitrus o`simliklari hosiliga engil sovuq tushishi natijasida zarar etkazildi.
Birinchi holatning favqulodda deb yuritilishiga sabab shuki, do`l paxta etishtiriladigan joylarda kamdan kam uchraydi. Ikkinchi holatda tsitrusli ekinlar etishtiriladigan joylarda sovuq tushishi kamdan kam uchraydigan holat emasdir. Avvalgi engil sovuqdan bo`lgan zarar amaliyoti bunday zararni yana paydo bo`lishi mumkinligidan dalolat beradi.

2. 
   Favqulodda moddalarni moliyaviy hisobotda aks ettirish tartibi
   

Hisobot davrida pul holida xayriya sifatida yuzaga kelgan favqulodda foyda summasiga quyidagi buxgalteriya yozuvi rasmiylashtiriladi:

Dt Pul mablag`lari
Kt Favqulodda foyda
Bu xo`jalik muomalasi bo`yicha hisobga olingan favqulodda foyda summasi soliqqa torti-luvchi bazani ko`paytirishga olib keladi.
Тabiiy ofat natijasida asosiy vositalar va korxonaning boshqa aktivlariga etkazilgan favqulodda zarar summasiga quyidagi buxgalteriya yozuvi qilinishi lozim
Dt Favqulodda zarar
Kt Asosiy vositalarni chiqib ketishi
Kt Boshqa aktivlarning chiqib ketishi
Hisobot davrida olingan favqulodda zarar summasi umumiy tartibda soliqqa tortiluvchi bazani kamaytirishga olib boradi.
Favqulodda moddalar MHХSlariga ko`ra moliyaviy hisobotlardan foydalanuv-chilarning bo`lg`usi naqd pullar oqimini taxmin qilishda ularning o`ziga xosligini ko`rsatish uchun, ya`ni kamdan kam holatlarda paydo bo`lishlari va joriy ravishda qaytarilmasliklari sababli moliyaviy natijalar to`grisidagi hisobotda alohida satr shu moddalar bilan bog`liq soliqlardan holi tarzda ko`rsatiladi.
Ushbu holatni tushuntirish uchun quyidagi misollarni keltiramiz.
1- vaziyat:
«XYZ» kompaniyasi hisobot davrida 1200000 so`mlik favqulodda foyda oldi. Hisobot davridagi foyda solig`i stavkasi 20%. ga teng. Bu holda favqulodda foyda MHХS ga ko`ra moliyaviy natijalar to`g`risidagi hisobotda soliq summasidan xoli tarzda quyidagi summada ko`rsatiladi:
[1200000 – (1200000 x 0,20 ) = 960000 so`m]


Aniqlangan soliq summasiga avval hisoblangan foyda solig`i summasi ko`paytiriladi, ya`ni