Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov
Download 6.86 Mb. Pdf ko'rish
|
9-sinf Ozbekiston tarixi 2014-yil [uzsmart.uz]
|
Turkiston jadidchilik
harakatining yirik namoyandalari Turkiston jadidlarini birlashtirishda « 0 ‘rta Osiyo jadidlarining otasi» deb tan olingan Mahmudxo‘ja Beh- budiy (1875—1919)ning xizmati katta boTdi. U 1875- yilning 19-yanvarida Samarqand yaqinidagi Baxshitepa qishlog‘ida tug‘ilgan. Dastlab Samarqand, so‘ngra Bu xoro madrasalarida tahsil olib, imom-xatib, qozi, keyin muftiy darajasiga ko‘tarildi. Behbudiy O crta Osiyo ja didchilik harakatining asoschisi va yoTboshchisi edi. Turkistonda m a’rifatparvarlik harakatining rivojlanishi ga katta hissa qo‘shgan shaxs hisoblanadi. Behbudiy - ning tashabbusi bilan o ‘z otasi sharafiga «Behbudiya kutubxonasi» deb atalgan kutubxona tashkil qilingan. Munavvarqori Abdurashidxonov (1878-1931) - Turkiston oTkasida ozodlik, millat kelajagi uchun ku- rashgan m a’rifatparvar siyosiy arbob, jadidchilik ha rakatining yirik namoyandalaridan biri. 1904-yildan boshlab oTkadagi ijtimoiy-siyosiy, m a’rifiy harakatlar- ning faol ishtirokchisi. U jadid maktablari ochilishining tashabbuskori va amaliyotchisi, milliy gazeta va jurnal- lar asoschisi, muharriri hamda jadid teatri targ‘ibotchisi boTgan. Munavvarqori maktablar uchun «Adibi avval», «Adibi soniy», «Yer yuzi» kabi darsliklarni yaratdi. Dastlabki paytlarda madaniy-ma’rifiy, keyinchalik siyosiy-ijtimoiy xususiyat kasb etgan islohotchilik harakati faol ishtirokchila- ridan biri Abdulla Avloniy 1878-yil Toshkent shahrida hunarmandlar oilasida tug‘ildi. U maktab va madrasada taTim olib, o‘z zamonining m a’rifatli va chuqur bilim sohibiga aylandi. Abdulla Avloniy oTkada taTim, matbuot, teatr sohalarining rivojlanishiga katta hissa qo‘shib, 1907-yil «Shuhrat» gazetasiga asos soldi. O czi tashkil qilgan yangi usul maktabi uchun «Birinchi muallim», «Ikkinchi muallim», «Turkiy guliston yoxud axloq» kabi darsliklarni yaratdi. Behbudiy, Munavvarqori, Abdulla Avloniy kabi boshqa milliy taraqqiy- parvarlar ham m a’rifatparvarlik faoliyatini olib borib, yangi maktablar, xay- riya jamiyatlari, kutubxona va kitob do‘konlari ochdilar. 0 Download 6.86 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|