Fazliddin o‘taganov davlat tili uzbek tili
Sallalari boshlarida oq savat
Download 455.48 Kb. Pdf ko'rish
|
She\'riy san\'atlar haqida Qo\'shimcha manbalar asosida
Sallalari boshlarida oq savat,
Ko‘rpacha tagda hamavaqt uch qavat. Birlari mo‘ltoninamo, hiylagar, Birlaridur kunda pix-u gavda xar. (Sifatlashlar) Badiiy san᾽atlar 1. Lafziy san’atlar So‘zlarning tovush jihati bilan bog‘liq barcha she’riy san’atlarni o‘z ichiga olgan soha lafziy san’atlar deb yuritilgan. Uning tardi aks, tasdir, takrir, tadrij, tajziya, tashtir, tasbe, tarse, tadvir, ishtiqoq, raddi matla’, mukarrar, aks, saj’, qaytariq, muvozina, muzoraa, iltizom, nido, radif, hojib kabi ko‘rinishlari bo‘lib, „Lafziy go‘zalliklarning asosi uldirkim, alfozki(soʻzi) ma’nog‘a tobe’ qilg‘aylar" (Atoulloh Husayniy), ya’ni shakliy barnolik mazmun go‘zalligining voqe bo‘lishiga xizmat qiladilar. Tajnis (arabcha – o’xshash bo‘lmoq, jnsdosh) deb, yozilishi bir xil, ammo ma’nolari har xil bo‘lgan – jinsdosh so‘zlarning baytda ikki yoki undan ortiqroq takrorlanishiga aytiladi. Qo‘lingdan kelgancha chiqar yaxshi ot, Yaxshilik qil, bolam, yomonlikni ot. Nasihatim yod qilib ol, yolg‘izim, Yolg‘iz yursa, chang chiqarmas yaxshi ot. Ushbu tuyuqning birinchi misrasidagi „Ot" so‘zi shuhrat, yaxshi nom ma’nosida, ikkinchi misrasidagi „ot" so‘zi tashla, voz kech, uloqtir ma’nolarida, to‘rtinchi misradagi „ot" so‘zi hayvon – ot ma’nosida qo‘llanilgan. Ushbu mis Qoldagidek, jinsdosh so‘zlar talaffuz jihatidan to‘liq bir-biriga muvofiq bo‘lsalar („ot", „ot", „ot" kabi) tajnisi torn (mutloq tajnis), harf tartibi bir xil, lekin biri yozuvda ajralib tursa („ Otoyim ", „ot oyim") tajnisi mafruq (ajratilgan tajnis) deb yuritiladi. M: Qaddimni firoq mehnati yo qildi, Ko‘nglim g‘am-u anduh o‘tig‘a yoqildi, Holimni sabog‘a aytib erdim, ey gul, Bilmam, sanga sharh qilmadi, yo qildi. (Zahiriddin Bobur) „Yoqildi" so‘zi uch marta boshqa-boshqa ma’nolarda ishlatilgan. Ayni paytda, so‘z o‘yinini vujudga keltirib, ohangdoshlikni yaratgan. Bundan tashqari harflar soni ham, harakat-u sukuni ham, hijolar miqdori va sifati ham bir-biriga muvofiqdir. Mulamma’ (arabcha – yarqiroq, yarqiratilgan) she’rni atayin ikki yoki undan ortiqroq til so‘zlari asosida yaratish san’atidir. Ba’zida u talmi deb ham yuritilgan. Ikki tilda yozilgan mulamma’ „shir-u Download 455.48 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling