Fazliddin o‘taganov davlat tili uzbek tili
Yetti meni o‘lturgali oxir hijron 2 2
Download 455.48 Kb. Pdf ko'rish
|
She\'riy san\'atlar haqida Qo\'shimcha manbalar asosida
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2. Ma’naviy san’atlar So‘zning ma’nosi
|
1
Yetti meni o‘lturgali oxir hijron 2 2 O‘lturgali qo‘yma meni qutqar ey jon 3 Oxir meni qutqar 3 bu firoq asru yomon 4 Hijron ey jon asru yomon oh-u fig‘on Ogahiy ijodidan: dangh № 1 2 3 4 1 Ul sho‘xi ochildi xat-u ruxsori 2 Ochildi rayohinda yuzi gulnori 3 Xat-u yuzi besabr-u qarori man-man 4 Ruxsori gulnori man-man zori 2. Ma’naviy san’atlar So‘zning ma’nosi bilan bog‘liq she’riy san’atlar jamini ma’naviy san’atlar deb yuritiladi. Uning iyhom, ittifoq, tadbix, faxriya, taqsir, irsoli masal, tashxis, intoq, tazod, husni ta’lil, iltifot, talmix, ruju’, tazmin, muqobala, ta’riz, tanosib, tajnis, laf va nashr kabi o‘nlab ko‘rinishlari mavjud. Iyhom (arabcha – shubhaga solish, chalg‘itish) – shubhaga tushirishdir (Vohid Tabriziy), ya’ni bir baytda ikki xil (biri ochiq, ikkinchisi sirliroq) ma’noni ifodalash san’atidir. Sendek saname ko‘rman Lutfiy Chig‘atoyda, Chin so‘yla, Xito xo‘blarig‘a ne bo‘lursan? Bu yerda avvaliga, rost soʻzla degan, ikkinchi tomonlama esa xitoylik pari maʻnosida kelyapti. Tazod (antiteza) (arabcha – qarshilantirish, zid) san’atida shoir she’rida qarama-qarshi, bir-biriga zid ma’noli so‘zlarni qo‘llaydi. E, Masihodam begim, bir dam ila bergil shifo, Sheva birla ko‘zlaring jonimni bemor ayladi. (Yorning (Masiho – Iso) dami (og‘zi) ko‘ziga qarama-qarshi qo‘yilgan: ko‘zi bemor qiladi, dami – nafasi shifo beradi. Ayni zamonda ko‘z bilan og‘iz bir-biriga bog‘liq, ikkalasi ham yornikidir.) Ko‘rinadiki, tazodda zid qo‘yilgan ikki tomon (obraz, predmet) qiyoslanadi, ayni zamonda, uzviy ravishda bir-biriga mustahkam bog‘lanib keladi. Tazmin (arabcha – bir narsani ikkinchi bir narsa orasiga qoʻymoq)da san’atkor yaratilayotgan asariga boshqa biror shoirning kuchli ta’sir qilgan misra yoki misralarini o‘zgartirishsiz kiritadi; faqat buning sharti bor: yaratilayotgan asardagi bosh g‘oyaga mos bo‘lishi, uning mohiyatini chuqurroq va ta’sirchanroq ochishi lozim. Jumladan, Mashrab o‘zining Sensan sevarim, xoh inon, xoh inonma, Qondur jigarim, xoh inon, xoh inonma. Download 455.48 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|