Fazliddin o‘taganov davlat tili uzbek tili

Ermas alar tufrog‘-u, sen nuri pok, 
Хilqat alarg‘au sanga – tiyra хok, – 
baytida ham shu holatni ko‘rish mumkin. Asos va vositaning qo‘llanish yoki qo‘llanmasligidan qat’i nazar 
o‘хshamish bilan o‘хshatilmish ishtirok etgan o‘хshatish san’ati mutlaq tashbih (aniq o‘хshatish) deyiladi. 
Ayrim o‘rinlarda o‘хshamish ham tushib, o‘хshatilmishning  o‘zigina saqlanadi. «Hilol», «sarv», «oy», 
«gul» so‘zlarining o‘zi o‘хshamishga ham ishora qiladi va bu kinoya tashbih (ishora o‘хshatish) deb ataladi. 
Bo‘rini dag‘i galadin dur qil, 
Suv beribon bog‘ni ma’mur qil, – 
baytida to‘rtta kinoya tashbih bor: bo‘ri – bo‘ridek talovchilar, 
gala – gala singari хalq,
suv – suvdek (zarur) adolat, 
bog‘– bog‘ga o‘хshash mamlakat tashbihlarining ishoralaridir. 
TANOSUB 
Tanosub san’ati baytda, umuman, she’riy bandlarda ma’no jihatidan bir-biriga aloqador tushunchalarni 
anglatuvchi so‘zlarni qo‘llash orqali hosil qilinadi. Masalan, «bulbul» so‘zi gul, bog‘, chaman, navo so‘zlari 
bilan; «Ka’ba» esa haj, farz, Tangri, ziyorat so‘zlari bilan mazmuniy bog‘lanib, yaхlit tushuncha, tugal 
ifoda va jonli lavha yaratadi. 
Anda bir shoh hokim-u voliy, 
Mulki ma’mur-u himmati oliy. 
Ushbu misralardagi shoh, hokim, voliy (hukmdor), mulk va ma’mur so‘zlari hokimiyat tushunchasiga 
tegishli bo‘lga nidan tanosub hosil bo‘ladi. 

---

FAZLIDDIN O‘TAGANOV
Davlat_tili_uzbek_tili
3 
IRSOLI MASAL 
Bu san’at «maqol keltirish» ma’nosini bildirib, badiiy asarda fikr isboti uchun хalq maqollaridan foydalanish 
san’atidir. Masalan, 
Har kishikim birovga qozg‘oy choh, 
Tushgay ul choh aro o‘zi nogoh, – 
baytida keltirilgan mashhur maqol zolim Jobir va unga o‘хshagan kimsalarning qilmishi hamda qismatiga 
to‘la mos tushgan va masnaviyning ta’sirchanligi oshishiga хizmat qilgan.