Fizikadan praktikum

“3  \   5”  —  uslubi
Kuchaytirgichning  chastota  bo‘vicha  kuchaytirish  кое flit si,yfnt ini  aniqlash.
ish  shani
1 -talaba  javobi
2-talaba javobi
G uruh javobi
Vlav/uga  oid  kattalik  : 
\ ,б . т .к .л
kattaukning  о  Ichov 
birligi:  ш /s,  N ,  dina, 
birliksiz  kattalik,  kg
Tsgishli  formulalar:
1  .  1  . 
1  . A . . .
P=m g,  V=s*h

Kuchaytirgichning  kuchlanish  bo'yicha  kuchaytirish  koeffitsiyentini  aniqlash.
Ish  sharti
1 -taiab a jav o b i
2 -ta la b a   javobi
G u ru h   javobi
IVFavzuga  oid  k attalik   : 
\,6 ,m ,k .n
k a ttaiik m n g   o 'lc h o v  
birligi:  m /s.  N ,  d in a, 
birliksiz  k attalik ,  kg
Tegishli  ionn.ulalar:
I - ' . Л С
P-  m g,  V=s*h
Treiiiiigda  talabalar  kichik  gurulilaiga  bo'linadi  va  ularga  tayyor  tarqatma 
m ateriallar tarqatiiadi.  Har birguruh; jam oa  b o ‘lib javob  belgilaydi.  Shartni bajarish 
uchu n  ikki  m inutdan  vaqt  ajratiladi  va  vaqt  kuzatilib  boriladi.  K eyingi  b osqich da 
varoqlar  gurulilarga  soat  strelkasi  b o'yich a  alm ashlirilib  beriladi.  3  yoki  5  marta 
aylangandan  keyin  taiabalar  bilan  to !g  ri javob  m uhokam a  qilinadi.
“SW O T”  -   usiubi
N atija  olish
Asosiy  k a ttalik n i  an iq lash
O lin g an   asosiy  k attalik k a 
ishlov  bcrish
“SW OT”  -   uslubi
N atija  olish
Asosiy  k a ttalik n i  aniqlash
O lingan  asosiy  k a ttalik k a 
ishlov  berish

Haqidagi  tushuncha  va  tasawuriam i  aniqlash  im konm i  beradi.  Ayni  paytda, 
turli  g'oyalarni  ifodaiash  hamda  ular  orasidagi  bog‘liqiikIarni  aniqlashga  im kon 
beradi.
Talabalar  kichik  gurublarga  boMinadi.  Oldindan  tayyorlangan  tarqatma 
materiallar  tarqaiiladi.  Har  bir  guruh  o*z  fikrlarini  yozib  boMganlaridan  so ‘ng, 
tilaj' orasida  savol-javob  ketadi.  Trenmg  uchun  5  minut  vaqt  ajratiladi.
8\У О Т  — analiz,  talilil  uslubi
Arabhma
Eritma
Kimyoviy  birikma
SW OT  —  tahlil  nom lanishi  inglizcha  bosh  harflardan  olingan:
Strengths — kuchli  nom oni,  korxonada ichki  resurslar madjudligi  nazarda 
tutiiadi;
W eakness  —  kuchsiz  tom oniyoki  ichki  muom malar  mavjudligi; 
Opportunities  —  imkoniyatlar;  korxona  rivojlanishi  uchun  tashqaridagi 
mavjud  imkoniyatlar;
Threats  —  xavflar,  tashqi  muhitdagi  mavjnd  xavf-xatarlar
SWOT-tafalii jadvali
S
w
О
T
K uchli 
to m o n la ri 
(k o rx o n a  ichki 
resurslari)
—  b a rq a ro i  rivojlanisim ing  asosiy  m ex an izm i  b o i i b   x izm at  qiladi
—  yangi  lo y ih a la r  asosi  h iso b lan a d i
—  n o q u iay lik larn i  yengib  o 'iis h i  vosilasi  h arn  b o 'lish i  m u m k in
Ojiz  to m o n la ri 
(k o rx o n a   ichki 
resurslari i
-   ko rx o n a  faoliyari  a y n a n   sh u   k ab i  k a m c h ilik la m i  vengib  o 'tish g a 
y o 'n a itirilg a n  
bo'lishi 
lozim
-   yangi  lo y iiiaiar  u c tiu n   o ‘zak  m aqsad  h isoblanadi
-   rivojlanish  strategiyasi ni  ishlab  ch iq ish d a  in ajb u ran   hisobga 
olinisbi  z a ru r

о
Im koniyatlar
(tashqaridan)
—  tnoliyalashtirish  va  qo'llab-quvvatlashning  tio'shim cha 
resurslari  yoki  tashqi  manbasi  b o ‘lib  xizmat  qiiadi
— korxona  maqsadi  bilan  qanchalik  darajada  ular  mos  kelishi 
yoki  qanchalik.  murosaga  kelish  imkoniyati  borligini  hisobga  olish 
zarur  bo'lad i
—  yaiigi  loyiqalar  asosi,  yoxud  hainkoilik  manbasi  bo'iishi 
m umkin
т
Xavflar
(tashqaridan)
—  har  biry an g i  loyihada  hisobga  olinishi  zarur
—  ulami  bariaraf etish  chora-tabirlarini  ishlah  chiqish  talab 
eiiludi;
— ayrim  hollarda  «dushmanni»  «ittifoqchi»  ga  avlantirish 
paradoksal  varianti  miimkin  bo'ladi
BBB jadvali
Bilaman
Bilishni  xohlayman
Bildim

2
. 
O'rtacha arifmetik xatolikning 
s   =  
Ax
 
/  
S  =   ( A x  ■ 
-Jn 
)(T  qiymatiga m os 
keladigan  ish on ch lilik   eh tim olligin in g  ( a )   qiym ati
£
a
£
a
£
a
0
0
1,2
0 ,7 7
2 ,6
0 ,9 9 0
0 ,0 5
0 ,0 4
1,3
0 ,8 0
2 ,7
0 ,9 9 3
0,1
0 ,0 8
1,4
0 ,8 4
2 ,8
0 .9 9 5
0 ,1 5
0 ,1 2
1,5
0 .8 7
2 ,9
0 ,9 9 6
0 ,2
0 ,1 6
1,6
0 ,8 9
3 ,0
0 ,9 9 7
0 ,3
0 ,2 4
1,7
0,91
3,1
0,9981
0 ,4
0,31
1,8
0 ,9 3
3 ,2
0 ,9 9 8 6
0 .5
0 ,3 8
1,9
0 ,9 4
3 ,3
0,9 9 9 0
0 ,6
0 ,4 5
2 ,0
0 ,9 5
3 ,4
0,9 9 9 3
0 .7
0,51
2,1
0 ,9 6 4
3 ,5
0 ,9 9 9 5
0 ,8
0 ,5 7
2 ,2
0 ,9 7 2
3 ,6
0 ,9 9 9 7
0 ,9
0 ,6 3
2,3
0 ,9 7 8
3,7
0 ,9 9 9 8
1,0
0 ,6 8
2 ,4
0 ,9 8 4
3,8
0 ,9 9 9 8 6
1,1
0 ,7 3
2 ,5
0 ,9 8 8
3,9
0 ,9 9 9 9 0
4 .0
0 ,9 9 9 9 3
3.  Styudent  koeffitsiyenflari
a
n
0,1
0 .2
0 ,3
0 .4
0 ,5
0 ,6
0 ,7
0 ,8
0 ,9
0 ,9 5
0 ,9 8
0 ,9 9
0 .9 9 9
2
0 .1 6 0 ,3 3 0,51
0 ,7 3
1,00
1,38
2,0
3,1
6 ,3
12,7
3 1 ,8
6 3 ,7
6 3 6 .6
3
14
29
45
62
0 ,8 2
1,06
1,3
1,9
2 .9
4 .3
7,0
9 ,9
3 1 ,6
4
14
28
42
58
77
0 ,9 8
1,3
1,6
2,4
3,2
4 .5
5.8
12,9
5
1 ^
27
41
57
74
94
1,2
1,5
2,1
2,8
3 .7
4 .6
8.6
6
13
27
41
56
73
92
1,2
1,5
2 ,0
2 ,6
3.4
4 ,0
6 .9
7
13
27
40
55
72
90
I J
1,4
1,9
2 ,4
3,1
3.7
6 ,0
H
1  3
26
40
55
71
90
1,1
1.4
1,9
2 ,4
3 .0
3 ,5
5 ,0
9
13
26
40
54
71
90
1,1
1  4
1.9
2 ,3
2 ,9
3 ,4
5 ,0
10
13
26
40
54
70
88
1,1
1.4
1.9
2.3
2,8
3 ,3
4 ,8
11
13
26
40
55
70
88
1,1
1.4
1,8
2.2
2,8
3.2
4 ,6
12
13
26
40
54
70
87
1,1
1,4
1.8
2 .2
2,7
3,1
4 .5
13
13
26
40
54
70
87
1,1
1.4
1.8
2,2
2,7
3,1
4 ,3
14
13
26
39
54
69
87
1,1
1,4
1.8
2 ,2
2 ,7
3,0
4 ,2
15
13
26
39
54
69
87
1,1
1,3
1,8
2.1
2 ,6
3 ,0
4.1
lb
13
26
39
54
69
87
1,1
1,3
1,8
2,1
2 ,6
2 .9
4 ,0
17
13
26
39
54
69
86
1,1
1.3
1,7
2,1
2 .6
2 ,9
4 .0

n
0,1
0 ,2
0 ,3
0 ,4
0,5
0 ,6
0 ,7
0 ,8
0  9
0 ,9 5
0 ,9 8
0 ,9 9
0 ,9 9 9
18
13
26
39
53
69
86
1,1
1,3
1,7
2,1
2 ,6
2 .9
4 ,0
19
13
26
39
53
69
86
1,1
1,3
1,7
2,1
2 ,6
2 ,9
3,9
20
13
26
39
53
69
86
1,1
1,3
1,7
2,1
2,5
2 ,9
3 ,9
21
13
26
39
53
69
86
1,1
1,3
1,7
2,1
2 ,5
2,8
3,9
22
13
26
39
53
69
86
1,1
1.3
1,7
2,1
2,5
2,8
3,8
23
13
26
39
53
69
86
1,1
1,3
1,7
2,1
2 ,5
2 ,8
3,8
24
13
26
39
53
69
86
1,1
1,3
1,7
2,1
2,5
2 ,8
3 ,8
25
13
26
39
53
69
86
1,1
1,3
1,7
2,1
2 ,5
2,8
3 ,8
26
13
26
39
53
68
86
1,1
1,3
1,7
2,1
2 ,5
2,8
3 ,7
27
13
26
39
53
68
86
1,1
1,3
1,7
2,1
2 ,5
2 ,8
3 ,7
28
13
26
39
53
68
86
1,1
1,3
1,7
2 ,0
2 ,5
2,8
3 ,7
29
13
26
39
53
68
86
1,1
1,3
1,7
2 ,0
2 ,5
2 ,8
3 ,7
30
13
26
39
53
68
85
1,1
1,3
1,7
2 ,0
2,5
2,8
3.7
40
13
26
39
53
68
85
1,1
1,3
1,7
2 ,0
2 ,4
2 .7
3,6
60
J3
25
39
53
68
85
1,1
1,3
1,7
2 ,0
2 ,4
2 ,7
3,5
120
13
25
39
53
68
85
1,1
1,3
1,7
2 ,0
2 ,4
2 ,6
3 ,4
ас
13
25
39
52
67
84
1,1
1,3
1,7
2 ,0
2 ,3
2 ,6
3,3
4. 
Asosiy fizik doimiylar  va jadvallar
1.  N o rm a l  erkin tu sh ish   tezlanishi
g„  =   9,81  m /c 2
2.  H avoda tovushning tarqalish tezligi
и  =   331,46  m /c
3.  G ravitatstiya doim iysi
G   =   6 ,6 7 (1 0 -"   (N   ■  m 2)/k g 2
4.  N o rm al atm osfera bosim i
p 0 =   1  atm .  =   1,0132  ■  10s  Pa
5. Avogadro soni
NA  =   6,022  •  1023  m o l-1
6.  N o rm al sharoitdagi  ideal gazning
m o ly a r  hajm i
V  =   22,4 
10-3  m 3/m o l
7.  U niversal gaz doim iysi
R   =   8,31  J /(m o l  ■  K)
8.  L oshm idt soni
N 0=   2,70  •  1025  n r 3
9.  B olsm an doim iysi
к  =   1.38  •  10  "  1/ К
10.  Faradey soni
F   =   9,65  •  10"  K l/m o l
11.  E lem entar  zaryad  m iq d o n
e  =   1,60  •  10  19  Kl
12.  E lektronning tm chlikdagi m assasi
m  =   9,11 
10-,!  kg
13.  Elektron zaryadining massaga
b o 'lg a n   nisbati
e /m e  =   1,76  ■  1 0 "  K l/kg
14.  P rotonning tinchlikdagi m assasi
m r=  1,672  ■  К Г 27  kg
15.  N evtronriing  tinchlikdagi m assasi
m c= ]  ,675  •  10"27  kg
16.  V odorod  atom ining m assasi
m „= 1,6729  ■  10“27  kg
17.  M assaning ato m  birligi
1.  m .a.b.  =   1,66  ■  10-27  kg

18.  Y orug'likning vakuum dagi  tezligi
с  =   3,00  ■  10*  m /s
19.  E lektr  doim iysi
e„  =   8,85  ■  10  12  F /m
20.  M agnit doim iysi
4  •  10-7  G n /m
21.  Stefan—Bolsm an  doim iysi
a   =   5,67  -  10-"  W /(m 2 ■  K4  )
22.  V in doimiysi
v0 =   2,89  ■  10  3  in /K
23.  Plank doimiysi
h  =   6,625  -  10“14  J /s
24  Ridbeig doimiysi
R  =   1,10 
10~7  m _l
25.  Pi soni
7Г r   3,14159
26.  Y cm ing radusi
R   =   6371  m
27.  Y cm ing m assasi
m y„   =   5,978  1024  kg
28.  B ir  sutka
1  Sutka  =   86400  s
S.  Asosiy  va  qo‘shimcha  «НВ»  birliklar
K attalik
N o m i
Belgilanishi
Lizunlik
M e tr
m
Massa
K ilogram m
kg
V aqt
S ekund
m
E lektir  toki  kuchi
A m p e r
A
T erm o d in am ik   tem peratura
Kelvin
К
Y orug'lik kuchi
Kandela
kd
M odda m iqdori
M ol
m o l
Yassi  bu rch ak
R adian
rad
Fazoviy  burchak
S terad in
sr
6.  0 ‘nli  karrali va  ulush  birliklar  hosil  qiladigaa 
ko‘paytuvchi  va  old  qo‘shimchalar
K o 'p ay tu v ch i
H B   dagi  old 
q o 'sh im ch an in g   nom i
Old  qo'sh im ch an in g  
Bclgisi
1018
Eksa
E
101S
P o 'ta
P
1012
Tera
T
10’
G iga
G
10‘
M o 'ta
M
103
Kilo
К
102
G e k to
G
10‘
D eka
da
10-'
D esta
d
io -2
S an ti
s
10-’
MiUi
m
io -6
M ikro
m k
10-’
N an o
n
10  2
Piko
P
10  15
F e m o
f
10  1S
A tto
a

Uzunlik va yuza birliklari
I 
angstrem  (° 
A)
  =  Ю
-10
  m
1  iks-birlik  (X )  =   1 0
13
  m 
1
  dyum a =  
1 0 ~ 15
 m 
I  dengiz  m ili  =   ] ,85  ■  10
3
  m 
1
  gektar  =  
1 0 4
  m
2 
1
  bar  =  
1 0
 
28
  m
2
Massa birliklari
1
  ton n a  (t)  =  
1 0 0 0
  kg 
1
  sentner  (st)  =  
1 0 0
  kg 
1
  karat  (kar)  =  
2
  ■ 
1 0 “ 4
  kg 
1  funt =   0 ,4 5 4   kg 
1
  m .a.b.  =  
1 , 6 6
  ■
 
1 0
_27kg
Kuch birliklari
1  din  =   10
- 5
 
N  
1  kilogram m   kuch  =   9,81 
N
Ish  va quwat birliklari
1  erg  =   10 
7
  J 
1  kg  kuch  m  =   9,81  J 
1  kaloriya  (kal)  =   4 , 19 
J 
1  Ev  =   1,60  ■
  10
- 1 9
  J 
1  Vatt  ■ soat  (vt  s)  =   3,6  10
3
  J
Q uw at birliklari
1  erg /s  =   10
" 7
 W  
1  kilogram m   soat  =   1,16  W
1  ot  kuchi  =   736  W
8.  0°C  harorat  va  normal  atmosfera  bosimida  ba’zi  gazlarning  zichligi
Gazlar
Zichlik,  kg/m
3
Gazlar
Zichlik,  kg/m
3
Vodorod
0,08988
Kislorod
1,429
Havo
1,293
Karbonat
angidrid
1,977
9.  Suvning  turli  haroratlardagi  zichligi
Harorati,  °C
2 0
30
40
50
60
70
80
Zichligi,  kg/m
3
998
996
992
988
983
978
972

Modda
*  
Ъ  
Щ  I 5
N  о
Er
ish
 
h
a
ro
ra
ti,
 
°C
18
’C 
da
 
so
lis
hti
r­
m
a 
is
si
ql
ik
 
sig'
im
i 
JA
g 
■ 
К
в
'*2
 
ьо
J- 
r-i
S a b
JH-----
-
■c
UJ
C
h
iz
iq
li
 
is
si
q
li
k
 
ke
ngayish
 
k
o
ef
fit
siy
e
n
ti
 
1
0
-
5
K
-'
 
0
-1
0
0
°C
)
18
°C
 
da
 
issiq­
lik
 
o't
kazuv-
 
ch
a
n
lik
 
V
t/m
 
• 
К
1
2
3
4
5
6
7
A lum iniy
2.7
659
896
3,22
2,3
2 1 0
T em ir
7,9
1530
500
2,72
1 , 2
58,7
Jez
8,4
900
386
-
1,9
386
Muz
0,9
0
2 1 0 0
3,35
0,51
25,14
Mis
8 , 6
1 1 0 0
394
1,76
1 , 6
390
Qalay
7,2
232
230
0,586
2,7
-
Platina
21,4
1770
117
1,13
0,89
-
P o‘kak
0 , 2
-
2050
-
-
0,050
Qo‘rg‘oshin
11,3
327
126
0,266
2,9
34,8
Kumush
10,5
960
234
0 , 8 8
1,9
460
Po'lat
7,7
1300
460
-
1,06
46
Rux
7,0
420
391
1,17
2,9
1 1 1
11.  B a’zi suyuqliklarning  xossalari
Suyuqlik
_x  H
N  о
Qa
y
n
as
h
 
ha
ror
at
i, 
°C
2G
"C
 
da
 
so
lis
ht
ir
m
a
 
is
si
q
li
k
 
si
g
‘imi
JA
e 
■ 
К
20
°C
 
da
 
sin
 
ta
ra
n
g
li
k
 
k
o
e
ff
it
st
ie
n
ti,
 
m
N
/m
20
°C
 
da
 
ic
h
k
i 
ish­
q
al
an
is
h
 
k
o
ef
fi
t-
 
st
ie
n
ti,
 
1
0
~
3
Pa
.s
20
°C
 
da
 
ha
jm
iy
 
k
cn
ga
yi
sh
 
k
o
e
ff
i-
 
sti
en
ti,
 
1
0
-5
 
k
~
’
Q
ay
n
as
h
 
h
a
ro
ra
tid
a
 
b
u
g'
la
n
is
h
 
so
lishtirm
a
 
iss
iq
li
gi
1
0
5
 
J
A
e
Atseion
0,79
56,5
_
23,7
0,324
143
5,24
Benzol
0 , 8 8
80,1
1720
28,88
0,647
1 2 2
3,94
Glitserin
1 , 2 0
290
2430
63,4
1495
47
-
Kanakun-
jut  moyi
0.95
-
1800
33
986
-
-
Kerosin
0.80
-
2140
30
-
-
-
Simob
13,60
357
139
472
1,552
18,1
2,85
Suv
1 , 0 0
1 0 0
4190
72,75
1 , 0 0 2
2 1
22,59
(4’C)
8,46
Spirt
0,79
78,5
2290
2 2 , 8
1,197
108

t,  'C
0
5
1 0
15
2 0
25
30
t
),  mkPa  ■
  s
1797
1518
1307
1140
1004
895
803
t,  "C
40
50
60
70
80
90
1 0 0
rj,  mkPa  •  s
655
551
470
407
357
317